15 dakikada kanser tanısı
Kanser, tıp dünyasının son yıllarda üzerinde en çok durduğu hastalıklardan biri. Kanser hastalarında ameliyat sırasında uygulanan “frozen” prosedürüyle kısa müddette teşhis konarak tedavi sürecinin daha aktif yönetilmesinin sağlanabildiğini belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Patoloji Uzmanı Prof. Dr. Zafer Küçükodacı “Cerrah ile patoloji uzmanı tarafından ameliyathanede gerçekleştirilen frozen tekniğiyle, ameliyat sırasında tümör dokusundan alınan örnek, patoloji uzmanı tarafından mikroskobik olarak bedellendiriliyor ve sonuç, ameliyatı yapan cerraha 15 dakikada bildiriliyor” açıklamasında bulundu.
Farklı cinsleriyle tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de kanser olay sayılarının giderek arttığını lakin bir yandan da teşhis ve tedavideki gelişmelerin güçlü bir ivme kazandığını paylaşan Anadolu Sıhhat Merkezi Patoloji Uzmanı Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Özellikle moleküler patoloji alanındaki gelişmeler kanser tanısı yanında, tıpkı vakitte hangi ilacın, hangi tedavinin hastada tesirli olacağı konusunda da kıymetli bilgiler veriyor. Patolojide, kanser hastalarının tedavi idarelerine değerli katkılar sunan bir yol de ameliyat esnasında yapılan ‘Frozen Section’. Bu sayede kanser hastalarının cerrahi tedavileri daha aktif bir biçimde yönetilebiliyor” dedi.
Patolojinin tedavide de rolü büyük
Patolojinin yalnızca kanser tanısı konmasının yanı sıra, hastalığın tedavisine ve nasıl seyredeceğine yönelik pek çok testin yapıldığı bir branş olduğunu da belirten Patoloji Uzmanı Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Bugün kanser tedavilerinde kullanılan, ‘akıllı ilaçlar’ olarak bilinen maksada yönelik tedavi metotlarının her geçen gün gelişmesi, patolojinin kanser tedavisindeki yerini ve ehemmiyetini daha da güçlendirdi. Akıllı ilaçların, yalnızca bu ilaçlardan yarar görecek kanser hastalarında kullanılması gerektiği için, yarar görecek bu hastaların belirlenmesi de patolojide yapılan birtakım moleküler testlerle mümkün oluyor” diye konuştu.
Frozen Section olarak isimlendirilen usulün patoloji pratiğinde yer alan en sıkıntı süreçlerden biri olduğunu söyleyen Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Kısaca ‘Frozen’ olarak isimlendirilen usul, ameliyat sırasında uygulanan bir süreç. Daha açık bir biçimde tabir edersek; kanser tanısı almış yahut kanser kuşkusu taşıyan hastalarda yapılacak ameliyatın biçimini, büyüklüğünü, sonlarını yanlışsız bir formda belirlemek için cerrah ile patoloji uzmanı ortasında yürütülen bir fikir alışverişi” biçiminde konuştu.
12 saatlik mühlet 15 dakikaya iniyor
Normalde bir dokunun mikroskop altında incelenebilecek hale gelmesi için, hastadan alınan dokuların ‘doku takibi’ denilen bir süreçten geçmesi gerektiğini, bunun da yaklaşık olarak 12-16 saatlik bir süreç olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Normalde hastadan doku alındıktan 12-16 saatlik bir mühlet sonra birinci mikroskobik inceleme yapılabilirken, frozen ile çok daha kısa müddetlerde sonuç alınması mümkün. Patoloji uzmanı tarafından ameliyathanede gerçekleştirilen frozen metodunda tümör dokusundan alınan örnek evvel süratli bir formda donduruluyor, akabinde kesit alınarak boyama süreçlerine geçiliyor. Ameliyathane içinde yer alan patoloji frozen odasında alınan örnek patoloji uzmanı tarafından mikroskop altında kıymetlendirilerek yalnızca 15 dakika sonra sonuç, ameliyatı yapan cerraha bildiriliyor. Ender durumlarda bu mühlet bir ölçü uzasa da ekseriyetle 15 dakika içinde süreç tamamlanmış, teşhis konmuş ve cerraha ameliyatın nasıl devam edeceğiyle ilgili bilgi aktarılmış oluyor” açıklamasında bulundu.
Tanı konduktan sonra ameliyat biçimi değişiyor
Tümör ameliyatlarında en değerli noktalardan birinin tümörün inançlı bir cerrahi hudut ile çıkarılması olduğunu paylaşan Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Frozen burada da devreye giriyor ve geride tümör dokusu kalmadığından emin olmak için bir kıymetlendirme fırsatı veriyor. Şayet tümörün hudutlarda devamlılığı tespit edilirse inançlı hudut sağlanıncaya kadar çıkarılan alan genişletiliyor” diye konuştu.
Kanser ameliyatlarında bir öbür değerli noktanın da tümöral kitlenin çıkarılmasına lenf nodunun alınmasının da eklenip eklenmeyeceği olduğunu belirten Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Vücudumuzdaki lenfatik sistem, deveran sisteminin yanı sıra bağışıklık sisteminin de bir kesimi ve lenfatik damarlar dışında, lenf düğümleri üzere lenfoid doku ve organlardan oluşuyor. Kanserlerin pek birçok bu lenfatik sisteme girerek diğer organ ve dokulara sıçrayabiliyor. Bu nedenle kanser ameliyatlarında tümör dokusu ile bölgesel lenf nodlarının da çıkarılması gerekebiliyor. Örneğin göğüs kanseri ameliyatlarında, koltuk altı lenf nodlarının çıkarılması kararı ekseriyetle ameliyat sırasında yapılan frozen ile veriliyor” dedi.
Lenfatik deverana giren tümörün birinci olarak gittiği sentinel lenf düğümü de ameliyat sırasında frozen süreciyle inceleniyor. Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Metastaz olmadığı görülürse başka lenf nodları çıkarılmıyor ve bu da hastanın sonraki ömür kalitesi ve konforu açısından değerli oluyor. Şayet lezyonun yeri biyopsiye uygun değilse ya da biyopsi yapılıp kanser tanısı konamamış lakin klinik olarak kanser kuşkusu olan tümöral lezyonların tanısı için de frozen formülü kullanılıyor. Ameliyat sırasında kısa müddette konacak teşhisle ameliyatın formu ve büyüklüğü büsbütün değişebiliyor. Âlâ huylu bir tümörse yalnızca bu tümöral kitlenin çıkarılması kâfi görülürken, kanser kelam mevzusuysa çok daha kapsamlı bir ameliyat yapılıyor” açıklamasında bulundu.
Frozen hangi kanserlerde yaygın olarak uygulanıyor?
Frozen uygulaması tümör cerrahisinde her an gerekebilecek bir durum. Hasebiyle bütün cerrahi branşlarda frozen usulünün uygulanabildiğini paylaşan Prof. Dr. Zafer Küçükodacı, “Meme kanseri ameliyatlarının çabucak tamamında uygulanıyor. Ayrıyeten jinekolojik kanserlerde, kolon ve mide tümörlerinde, akciğer tümörlerinde, beyin tümörlerinde ve öbür pek çok tümör ameliyatında frozen formülünden faydalanmak mümkün” dedi.
3 adımda frozen yöntemi
1. Hastadan alınan doku özel bir aygıtta donduruluyor.
2. Doku dondurulup kesit alındıktan sonra boyama sürecinden geçiriliyor.
3. Son olarak doku patoloji uzmanı tarafından incelenerek teşhis konuyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
