Sağlıklı bir erkeğin hayat uzunluğu prostat kanserine yakalanma riski yaklaşık olarak %17’dir. Bu yüzdelik oran da 45 yaşından sonra tüm erkek hastaların rastgele bir şikayet beklemeden prostatla ilgili denetim yaptırmasının ne kadar değerli olduğunun altını çiziyor aslında. Bilhassa en kıymetli risk faktörlerinin başında yaş ve aile hikayesi gelen prostat kanseri hakkında merak edilenleri ve ameliyatsız tedavi sistemlerini Liv Hospital Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Eymen Gazel yanıtladı.
Prostat nedir?
Prostat, erkeklerde bulunan ve mesane (idrar kesesi) çıkışına yerleşmiş bir organdır. Olağanda 20 gram civarı bir tartıya sahip olan bu doku bilhassa 40 yaşından sonra büyümeye başlar.
Hem düzgün huylu hem de makûs huylu prostat hastalıkları sıklıkla görülen hastalıklardır. Orta yaş üstündeki erkeklerin yarısından fazlası prostatla ilgili bir hastalığa sahip olabilir. Prostat hastalıkları; prostatın düzgün huylu büyümesi yani benign prostat hiperplazisi (BPH), prostat kanseri ve prostat iltihabı (prostatit) halinde sınıflandırılabilir.
Prostat kanseri nedir?
Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanser çeşididir. Kansere bağlı ölümlerde ise ikinci sırada yer alır. Sağlıklı bir erkeğin hayat uzunluğu prostat kanserine yakalanma riski yaklaşık olarak %17’dir. Yani yaklaşık olarak her 6 erkekten biri prostat kanserine yakalanmaktadır. Bu sebeple, 45 yaşından sonra tüm erkek hastaların, şikayetlerin oluşmasını beklemeden prostatla ilgili denetim yaptırması kıymetlidir. Bu şekilde yapılacak birtakım tetkik ve analizlerle, kişinin prostat hastalığı ile ilgili bir öngörüde bulunmak mümkündür.
Prostat kanseri risk faktörleri
Prostat kanserinde en kıymetli risk faktörleri yaş ve aile hikayesidir.
Yaş: Prostat kanserinin yaş ile görülme sıklığı artar. 70 yaş üzeri erkeklerin %50’sinde, 90 yaş üzerindekilerin de çabucak hemen hepsinde mikroskobik seviyede prostat kanseri tespit edilmektedir.
Genetik faktörler: Prostat kanserinin başlangıç ve ilerlemesinde genetik ve çevresel faktörler de tesirlidir.
Prostat kanserinin farklı ırklarda farklı oranlarda görülmesi ve ailesinde kanser hikayesi olanlarda daha sıklıkla görülmesi genetik faktörlerin tesirli olduğunun göstergesidir.
Yapılan bir çalışmada, düşük prostat kanseri görülme sıklığı olan Asya ülkelerinden Amerika’ya göç edenlerde prostat kanserinin görülme sıklığının arttığı izlenmiştir. Bu sebeple diyet ve çevresel faktörlerin prostat kanseri gelişiminde rol aldığı düşünülmektedir. Ama bu faktörlerin tam olarak ne olduğu bilinmemektedir.
Örneğin; sigaranın içinde bulunan kadmiyuma maruziyetin, doymuş yağdan varlıklı diyetin, obezitenin ve alkolün prostat kanseri riskini arttırdığını gösteren çalışmalar olsa da şimdi tam olarak kanıtlanmış değildir.
İçerisinde “Likopen“ ihtiva eden yani koyu renkli meyve ve sebzelerin (domates, havuç gibi) prostat kanserinin görülme sıklığını azalttığını belirtilen çalışmalar da mevcuttur. Ayrıca soya fasulyesi, omega-3 ve selenyumdan varlıklı tüm besinler prostat kanseri görülme ihtimalini azaltır.
Prostat kanseri belirtileri
Lokalize prostat kanseri sıklıkla hiçbir belirti vermeden gelişir. Nadiren idrar yaparken yanma, zorlanma ve idrarda kanama, semende kanama üzere belirtiler görülebilir. Tarama testi yaptırmayan ya da teşhis almış olmasına karşın rutin denetimlerini aksatan bireylerde prostat kanserinin tedavisi gecikmiş olur. Bu durumlarda hastalık ilerlemeye başlar ve idrar yapmakta zahmet, idrarın tamamını boşaltamama, idrarda kanama üzere şikayetler görülebilir. İdrarın tamamının boşalmaması böbrek işlevlerinin da bozulmasına sebep olabilir. Prostat kanseri ileri evrelerinde kemik metastazları görülebilir. Bu durum yaygın kemik ağrılarına ve bazen kırıklara sebep olabilir.
Prostat kanseri nasıl teşhis edilir?
Günümüzde sağlıklı bir erkeğin ileride prostat kanseri olacağını ortaya koyan bir erken teşhis tekniği yoktur. Artan yaş, etnik köken ve genetik yatkınlık prostat kanserinde ortaya konulabilmiş risk faktörleridir. Bu risk faktörlerinin ışığında hastalara erken teşhis hedefli testler yapılmaktadır.
Ailesinde prostat kanseri hikayesi olmayan erkeklerde prostat kanseri taraması 50 yaş sonrası tavsiye edilirken, ailede prostat kanseri hikayesi olanlarda risk artmış olduğundan 40 yaş sonrasında prostat taraması tavsiye edilmektedir.
Bu tarama analizlerinden en değerlisi kanda bakılan Prostat spesifik anitjen (PSA)’dır. Bu analiz sonucuna nazaran prostat kanseri açısından kuşkulu kabul edilen hastalar, multiparametrik prostat manyetik rezonans (MR) görüntüleme prosedürüyle değerlendirilirler. Bu formül prostat dokusu içerisinde kanser varlığı hakkında değerli bilgiler sağlar. Kanserin kesin tanısı ise biyopsi ile koyulur.
Yapılan biyopsi sonrası prostat kanseri tanısı alan hastalarda tedavi, hastalığa bağlı faktörler (evresi, yaygınlığı) ve hastaya bağlı faktörler (genel durumu, yaşı, ek hastalıkları) göz önünde bulunularak planlanır.
Prostat kanseri tedavisi
Bu hastalığın ameliyatı günümüzde yaygın olarak robot yardımıyla yapılmaya başlanmıştır. Cerrahide robotun kullanımı tıp tarihinin en kıymetli teknolojik gelişmelerinden birisidir. Robotik cerrahinin üstün imaj ve hareket kabiliyetine karşın, bu ameliyat sonrası hayat kalitesini azaltan birtakım komplikasyonlarla karşılaşılabilmektedir. Ameliyattan sonra idrar kaçırma bunların başında gelir. Bu komplikasyon eski sistemlere oranla robotik sistemde çok daha az görülse de hiç yoktur denemez. Ameliyatı gerçekleştiren takımın deneyimi ve ameliyatta kullanılan teknik bu komplikasyon oranını etkileyen faktörlerdir. Ameliyat olmak istemeyen ya da ek hastalıkları sebebiyle ameliyatı çok riskli bulunan hastalarda Radyoterapi de öbür bir tedavi seçeneği olarak sunulabilir.
Erken teşhis ile prostat kanserine ameliyatsız tedavi
Son yıllarda kanser tarama oranlarının artması ile prostat kanseri sıklıkla erken evrelerde tespit edilmektedir. Erken evrede tespit edilen tümör, küçük hacimli ve düşük riskli ise buna klinik anlamsız prostat kanseri denir. Bu kümedeki hastalarda cerrahi ve radyoterapi üzere mutlak küratif tedaviler bir müddet ertelenebilir. Böylece bu tedavilerden sonra görülebilecek birtakım zorluklar da ertelenmiş olur. Bu hasta kümesinde faal izlem (yakın takip) yapılabileceği üzere fokal (bölgesel) tedaviler de tercih edilebilir.
Son yıllarda Nanoknife prosedürü, prostat kanserinin tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu prosedürü öteki fokal tedavilerden (kriyoablasyon, HIFU) ayıran en değerli özelliği ise süreç sırasında dokularda ısı artışı olmamasıdır. Bu sayede kanser lezyonuna komşu sonlar ve (üretra) idrar kanalı, süreçten daha az etkilenmektedir. Nanoknife süreci bu bölgelere komşu lezyonlarda inançla tercih edilebilir. Süreç sonrası hastalarda idrar yapma ve cinsel işlevlerle ilgili bir bozukluk beklenmez. Hasta süreç sonrası 6 saatlik bir müddetten sonra taburcu olabilir, günübirlik bir süreçtir (hastanede yatış gerekmez).
Anlaşılacağı üzere prostatla bağlı hastalıkların birbirinden farklı teşhis ve tedavi formları vardır. Bu sebeple en baştan yanlışsız tarama yollarıyla hastalara yanlışsız teşhis koyulması ve hastalar için en yanlışsız tedavi seçeneğinin belirlenmesi çok kıymetlidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
