Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi (İPM) İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Dr. Ümit Şahin, iklim krizinin orman yangınlarındaki rolünün en dramatik örneğinin mega yangınlar olduğunu vurguladı. “Dr. Ümit Şahin, “Mega yangınların ortak özelliği uzun süren bir çok sıcak ve kurak periyodun akabinde gelmeleridir. Bu da iklim krizinin orman yangınlarına direkt tesirini gösterir” değerlendirmesini yaptı.
Dünyada ve Türkiye’de artan orman yangınlarını değerlendiren Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi (İPM) İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Dr. Ümit Şahin, “Orman yangınları global ısınma nedeniyle artan çok sıcaklara ve kuraklığa bağlı olarak artış gösteriyor. Bu tıp yangınların ortak özelliği uzun süren bir çok sıcak ve kurak periyodun akabinde gelmeleridir. Bu da iklim krizinin orman yangınlarına direkt tesirini gösterir” dedi.
Uzun süren çok sıcaklar ve yağış azlığı bitki örtüsünün ve toprağın kurumasına neden olduğuna dikkat çeken Dr. Ümit Şahin, şunları söyledi:
“Böylece ormanlık alanlardaki yanıcı husus ölçüsü artıyor. Bu nedenle yangının çıkış anında kasıt yahut ihmal olsa da olmasa da olağanda sonlu kalacak yangınlar süratle yayılıyor. Ayrıyeten, pek çok yangının kasıt olmadan, olağanda büyük yangınlara neden olmayacak kolay bir kıvılcımla çıktığı biliniyor. Orman yangınlarının daha fazla görülmesinin nedenleri ortasında ormanlık alanlarda madencilik, altyapı, turizm üzere ekonomik faaliyetlerin artmasının da büyük rolü var. Böylelikle elektrik sınırları ve yollar başta olmak üzere ormanlık alanlarda insan müdahalesi artıyor ve zati çok sıcak ve kurak durum nedeniyle yangına uygun bir ortam geliştiği için büyük yangınlarla karşılaşabiliyoruz.”
Orman yangınlarına müdahale kapasitesinin hudutlu olması durumunda ise yangınların iklim koşullarının tesiriyle daha da büyüyerek yangın fırtınalarına dönüştüğünü belirten Dr. Ümit Şahin, sözlerini şöyle sürdürdü:
“İklim krizinin orman yangınlarındaki rolünün en dramatik örneği mega yangınlar. Dünyada daha çok California, Sibirya, Avustralya, Kanada üzere yerlerde görülen mega orman yangınları, tıpkı anda yüzlerce hatta binlerce ormanın yanmaya başladığı, haftalarca yahut aylarca süren, yüz binlerce hektarın yandığı olaylar. Bu yıl da bilhassa Kanada’daki boreal ormanlarında mega yangınlar çıktı.
Türkiye’de de 2021 yaz aylarında 16 gün boyunca yüzlerce başka noktada yangın çıkmış ve 150 bin hektar orman alanı yanmıştı. 2020 yılı boyunca 20 bin hektar alanın yandığı göz önüne alındığında iki hafta süren bu yangınların bir mega yangın niteliği gösterdiği görülmektedir. Bu cins yangınların ortak özelliği uzun süren bir çok sıcak ve kurak periyodun akabinde gelmeleridir. Bu da iklim krizinin orman yangınlarına direkt tesirini gösterir.
2023 yılı temmuz ayında 17,2 dereceyle insanlık tarihin en sıcak günleri yaşandı. Türkiye’de olduğu üzere dünyanın pek çok yerinde sıhhati tehdit eden büyük sıcak dalgaları yaşanıyor. Bu yıl muhtemelen tüm vakitlerin en sıcak yılı olacak.”
ATLANTİK OKYANUSUNDA DENİZ SUYU SICAKLIĞI ÇOK YÜKSELDİ
Antarktika’da sürmekte olan kış mevsiminde kıta etrafındaki deniz buzu oluşumunun kaydedilen vakitlerin en düşük düzeyinde seyrettiğine dikkat çeken Dr. Ümit Şahin, “Atlantik okyanusunun kuzeyinde deniz suyu sıcaklıklarının çok yükseldiği ve Pasifik Okyanusu’nda başlayan El Nino sıcak su akıntısının şiddetlendiği biliniyor. Bütün bu bulgular ve sıcak dalgası, orman yangını, sel, fırtına, kasırga ve kuraklık üzere çok hava ve iklim olaylarının artması iklim krizinin giderek hızlandığını gösteriyor. Dünya Meteoroloji Örgütü, 4-5 yıl içinde Paris Anlaşması’ndaki aşılmaması gereken hudut olan 1,5 derecenin geçileceğini bildiriyor. Hala global sıcaklık artışı sanayi öncesi periyoda nazaran 1,2 derece civarında. 1,5 derecenin aşılmasıyla başta sıcak dalgaları ve orman yangınları olmak üzere iklim afetlerinin daha da artacağı kesin olarak görülüyor” değerlendirmesini yaptı.
İKLİM KRİZİNİN TEK NEDENİ İNSAN ETKİSİ
“İklim krizinin tek nedeni insan etkisi” diyen Dr. Ümit Şahin, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“En kıymetli nedeni de kömür, petrol ve doğal gazın, yani fosil yakıtların yakıldığı güç, ulaşım, sanayi ve gibisi ekonomik faaliyetler. Bu faaliyetler nedeniyle her yıl atmosfere yüzde 77’si karbondioksit olmak üzere, yaklaşık 55 milyar ton sera gazı salınıyor. Münasebetiyle krizin tahlili için sera gazı emisyonlarının süratle azaltılması gerekiyor. Paris Anlaşması’nda dünyanın bütün ülkelerinin altına imza attığı ortak gaye global sıcaklık artışını 1,5 derecede sınırlamak. Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) bunun için yapılması gerekenin global karbondioksit emisyonlarını 2030’a kadar yarıya indirmek ve 2050’de sıfırlamak olarak ortaya koymuş durumda. Milletlerarası Güç Ajansı’na nazaran bu maksada ulaşmak için yeni kömürlü santral yapılmaması, var olan kömürlü santrallerin gelişmiş ülkelerde 2030’a, gelişmekte olan ülkelerde ise 2040’a kadar kapatılması; ulaşımda petrol, elektrik üretimi ve ısınmada doğal gaz, endüstride kömür ve doğal gaz tüketimi üzere öbür fosil yakıt kullanımlarına da 2050’lere kadar büsbütün son verilmesi gerekiyor. Tahlil ulaşım, sanayi ve ısınmanın süratle elektrifikasyonu, elektrik üretiminin de yüzde yüz yenilenebilir güçle (özellikle rüzgar ve güneş) elde edilmesi için yeni yenilenebilir güç santralı kurulumlarının süratle artırılması. Bunun için kamu siyasetlerinin geliştirilmesi, teşvikler verilmesi gerekiyor. Ayrıyeten ulaşım ve endüstride elektrik kullanımının sıkıntı olduğu alanlar için yenilenebilir kaynaklardan elde edilen yeşil hidrojene geçilmeli.”
Dr. Ümit Şahin, Türkiye’nin de Paris Mutabakatı altındaki yükümlülüklerini yerine getirerek 2053’e kadar net sıfır emisyon gayesine ulaşması gerektiğini kaydederek, şöyle devam etti:
“İstanbul Siyasetler Merkezi’nde yaptığımız çalışmalara nazaran, bunun için güç arz güvenliğinde rastgele bir sorun yaratmadan elektrik üretiminde kömür kullanımını 2035’e kadar terk etmesi, toplam karbondioksit emisyonlarını 2030’a kadar 2018 düzeyinin %32 altına düşürmesi, gerekli şebeke esnekliği tedbirlerini alarak 2050’ye kadar elektrikte yüzde yüze yakın yenilenebilir güce dönmesi mümkün. Bu dönüşümün 2030’a kadar yılda 10 milyar dolarlık bir maliyeti var ancak bu birebir vakitte güç ve endüstride yenilikçi yatırımlar yapılması, teknolojik atılım, yeni yeşil işlerin oluşması yoluyla istihdamın artırılması, fosil yakıt ithalatının azalması ve elektriğin ucuzlaması demek. Ulaşım, binalar ve sanayi üzere öteki alanlarda da gelişen ve ucuzlayan teknoloji sayesinde azaltım imkânları vakit içinde artacak ve Türkiye 2053’te net sıfır gayesini tutturabilecektir. Lakin bunun için evvel Paris Muahedesi altında belirlenen Ulusal Katkı Beyanını geliştirerek artıştan azaltım amacı vermekten yerine 2030’a ve 2035’e kadar mutlak emisyon azaltım gayesi belirlemesi, böylelikle gerçekçi bir karbon fiyatına ulaşılarak ekonomik aktörlerin ve piyasanın dönüşümünün sağlanması gerekir”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
