Organ Bağışı Çok Sayıda Hayat Kurtarır!

ORGAN BAĞIŞI ÇOK SAYIDA HAYAT KURTARIR!

Organ nakli, kendi organlarının yetmezliği nedeniyle hayatını sürdürmekte zorlanan hastalara yeni bir organın nakledilmesidir. Bu lakin organ bağışı ile mümkün olur. Organlar; ya hayatta iken kişi öldüğünde kullanılmak üzere, ya da bir yakınının hayatını kurtarmak için yaşarken karaciğerin bir kısmı yahut bir böbrek olarak bağışlanır. Organ bağışının yaygınlaşması için toplumun bilinçlendirilmesi büyük kıymet taşımaktadır. Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Lideri Prof. Dr. Koray Acarlı, 3-9 Kasım “Organ Bağışı Haftası” kapsamında organ bağışının değeri hakkında bilgi verdi.  

Organ naklinin 2 kaynağı bulunuyor

Organların işleyişinin bozulması durumunda yerine yenisini koymadan hayatın sağlıklı bir formda devam edebilmesi mümkün olmamaktadır. Organ yetersizliği nedeni ile hayatı tehlikede olan hastalar için gerektiğinde değiştirilebilecek organlar akciğer, kalp, karaciğer, böbrek, pankreas ve ince bağırsaktır. Organ naklinin canlı verici ve kadavradan nakil olmak üzere 2 kaynağı bulunmaktadır. Kalp ve pankreas yalnızca kadavradan alınan organlar ile yapılabilirken; karaciğer, akciğer, böbrek ve ince bağırsak nakilleri kadavradan alınan organlarla yapılabildiği üzere canlı vericiden alınan kesim organlar ile de yapılabilmektedir. Ülkemizde şu anda yalnızca karaciğer ve böbrek nakilleri canlı verici kullanarak yapılmaktadır. 

Kadavradan bağış az olursa canlı vericiler kullanılıyor

Bir ülkeden yeteri kadar organ bağışı olmaz ise, hastaların hayatlarını kurtarmak yalnızca canlı vericilerden alınan organlar ile mümkün olabilmektedir. Bu yüzden organ bağışı çok kıymetlidir. Dünya çapında yapılan organ bağışı ve nakli istatistiklerine nazaran (elimizde en son 2021 yılı istatistikleri mevcuttur) 2021 yılında dünyada 144 bin 302 organ nakli yapılmıştır. Bu sayı 2020 yıllına nazaran %11 civarında artmıştır.  Geçmiş yıllara bakıldığında da bu oranların her yıl %5 -10 ortasında arttığı görülmektedir. Tekrar hesaplara nazaran 2021 yılında dünyada saatte 16 organ nakli gerçekleştirilmiştir.  Bu yüksek üzere görünen organ nakli sayıları aslında tüm nakil muhtaçlığının yalnızca %10′ ununu karşılamaya yetmektedir. Öbür bir deyişle beşerler organ nakli yapılamadığı için ölmeye devam etmektedir. Bunun için organ bağışı artmalıdır. Buna karşın kapanmayan organ açığı bütün dünyada canlı vericili organ nakline olan ilgiyi artırmıştır.

Türkiye kadavradan organ bağışında çok geride yer alıyor

Organ naklini uzun yıllardır yapan Batı toplumlarında organ bağışı milyon nüfus başına 40’a kadar çıkmaktadır. Örneğin 10 milyonluk bir nüfusta bağış oranı milyon başına 30 olsa, bu yılda 300 adet organ vericisi manasına gelir. Bu vericilerinden 200 tanesi bile kullanılsa birçok insanın hayatının kurtulmasına vesile olabilmektedir. Türkiye bağışlanan yani kadavradan organ nakli konusunda maalesef çok gerilerdedir. Milyon nüfus başına 2-4 civarında bir organ bağışı oranı bulunmaktadır. 91 ülkenin bilgileri toplanarak elde edilen sonuçlara nazaran 2021 yılında Dünyada 92.000 böbrek, 35.000 karaciğer, 2025 adet pankreas ve nakli 172 ince bağırsak nakli yapılmıştır. Bunların %75 – 80′ in kadavradan elde edilen organlarla yapılan nakillerdir. Ülkemizde ise 2021 yılında 1600 civarında karaciğer ve 3600 civarında da böbrek nakli yapılmıştır. Bu nakillerin yaklaşık %10’u kadavradan alınan organlardan, %90’ı ise canlı vericili nakillerden yapılmıştır. Görüldüğü üzere organ bağışının azlığı ve organ bulma zahmeti canlı vericiler kullanılarak aşılmaya çalışılmaktadır. 

 Canlı vericili nakillerde Türkiye dünyada 2. sırada 

Kadavra organ bağışının tüm dünyada da yetersiz olması bu açığın şimdilik canlı vericilerden alınan organlarla kapatılmaya çalışılmasına neden olmaktadır. Ülkemiz de kadavradan bağış oranı olması gerekenden de düşük olduğu için nakillerin %90 canlı vericili nakildir. Yani nakil büsbütün sağlıklı bir aile ferdinin karaciğerinin bir yarısı yahut böbreğinin bir tanesi alınarak yapılmaktadır. Bu uzun yıllara dayanan tecrübe sayesinde ülkemiz dünyada yapılan milyon nüfus başına canlı vericili karaciğer ve böbrek nakillerinde 2. sırada yer almaktadır. 

Çocuklar için canlı vericili nakiller büyük değer taşıyor

Tüm dünyada olduğu üzere çocuklar ve bilhassa 2 yaş altındakiler için gerektiğinde organ bulmak çok sıkıntı hatta imkansız hale gelebilmektedir. Bu küme için tek baht canlı vericili organ naklidir denilebilir. Bir büyükten alınan karaciğer kesiminin küçücük bir çocuğa uydurulması önemli tecrübe ve uzmanlık gerektirir. Tekrar canlı vericili nakildeki tecrübemiz bizi çocuk nakillerinde de birinci sıralara çıkarmaktadır. Kelamın özü organ bağışı ve bu sayede yapılan organ nakli hayat kurtarır. Her ne kadar canlı vericili nakille gün kurtarılıyor üzere görünse de, uygun verici olmayan şahıslar için durum ekseriyetle umutsuzdur. Bu nedenle organ bağışının ehemmiyeti toplumun her katmanı tarafından bilinmelidir.  Unutmayalım her insan her an kendini organ bekler durumda bulabilir.