Gazetecilerin çatışma bölgelerinde nasıl davranacaklarını, tehlikeleri nasıl tanıyacaklarını ve güvenliği nasıl sağlayacaklarını öğrenmeleri gerektiğini belirten uzmanlar, tehlikeli durumlarla başa çıkma maharetlerini edinebilecekleri mesleksel eğitimlerden geçmelerinin kural olduğunu söylüyor. Savaş devirlerinde tarafsız kalmanın herkes için güç olduğunu hasebiyle gazetecilerin de bu hususta zorlanabildiğini lisana getiren Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Savaş muhabirleri savaş ve çatışma durumlarında tarafsızlık unsurunu koruma konusunda sağlam bir temele sahip olmalılar.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Doç. Dr. Gül Esra Atalay, savaş bölgelerinde muhabirlik yapma konusunu kıymetlendirdi.
Savaş muhabirliği için mesleksel eğitim gerekiyor
Savaş muhabirlerinin can güvenliklerini tehdit eden olaylarla karşılaşabildiklerini söz eden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Dolayısıyla çatışma bölgelerinde nasıl davranacaklarını, tehlikeleri nasıl tanıyacaklarını ve güvenliği nasıl sağlayacaklarını öğrenmeliler. Örneğin mayın tarlalarından kaçınma, birinci yardım, savaş ve çatışma bölgesinde inançlı bir biçimde hareket etme ve tehlikeli durumlarla başa çıkma hünerlerini edinebilecekleri mesleksel eğitimlerden geçmeleri kural.” dedi.
Gidilen bölgenin halkıyla yeterli bağlantı haberin yanlışsız ve istikrarlı olması açısından önemli!
Savaş periyotlarında tarafsız kalmanın herkes için sıkıntı olduğunu hasebiyle gazetecilerin de bu mevzuda zorlanabildiğini lisana getiren Atalay, şöyle devam etti:
“Savaş muhabirleri savaş ve çatışma durumlarında tarafsızlık unsurunu müdafaa konusunda sağlam bir temele sahip olmalılar. Savaşı körükleyen, şiddeti öven bir haber lisanı yerine barış gazeteciliği prensipleriyle uyumlu olacak halde, savaşın taraflarını uzlaştırmaya, çatışmayı azaltmaya yarayacak bir telaffuz geliştirebilme konusunda donanımlı olmaları gerekiyor.
Savaş bölgelerine giden muhabirler, gittikleri bölgenin tarihini, kültürünü, lisanını ve siyasi dinamiklerini anlayabilecek yetkinlikte olmalılar. Bölge halkıyla âlâ irtibat kurmak ve onların perspektiflerini anlamak, yapılacak haberin yanlışsız ve istikrarlı olması için önem arz ediyor. Savaş muhabirleri gitmeden önce bu hususlarda hazırlık yapmalı.”
Savaş muhabirleri de askerler üzere etkileniyor
Öte yandan savaş bölgelerinde çalışmanın, muhabirler üzerinde önemli ruhsal tesirlere sahip olabileceğini de anlatan Atalay, “Yapılan araştırmalar savaş muhabirlerinin savaşan askerlerle eşit düzeyde olumsuz tesirlere maruz kaldığını gösteriyor. Bu nedenle, gerilimle başa çıkma, travma sonrası gerilim bozukluğu belirtilerini tanıma konusunda gazetecilere kesinlikle eğitim verilmesi gerekiyor. Savaş muhabirleri ruhsal sıhhatleri tehlikeye düştüğünde dayanak istemekten çekinmemeli, haber kuruluşları da bu takviyeleri çalışanlarından esirgememeli. Muhabirler, güvenliklerini daima gözden geçirmeli, riskleri önceden kıymetlendirmeli ve gerektiğinde haber yapma sürecini durdurmalı yahut geri çekilmelidirler. Buna uymak kendi güvenliklerini ve grubun güvenliğini sağlama açısından kritik önem taşıyor.” dedi.
Güvenilir kaynaklarla bağlantı kurulmalı
Savaş bölgelerinde çalışan muhabirlerin hakikat ve muteber bilgiye ulaşmak için her şeyden önce mahallî kaynaklarla direkt bağlantı kurması gerektiğine vurgu yapan Atalay, şöyle dedi:
“Yerel halk, görgü şahitleri ve olayların direkt şahitleri oldukları için birinci elden bilgi almak mümkün oluyor. Bölgedeki bağımsız gazetecilerle işbirliği yapmak, mahallî bilgiye ulaşmayı ve olayları daha yeterli anlamayı kolaylaştırabiliyor. Bu işbirliği sayesinde gazeteciler direkt bölgede yaşanan olaylar hakkında perspektiflerini derinleştirebilirler.
Uluslararası haber ajansları ve sağlam medya kuruluşları, ekseriyetle savaş bölgelerinden gelen haberleri doğrulamak ve sağlam bilgi sağlamak için uğraş gösterirler. Bu kaynaklar, güvenilirlikleri için ekseriyetle çeşitli doğrulama süreçleri kullanırlar, hasebiyle savaş muhabirleri için de muteber bir haber kaynağıdırlar.”
Sosyal medya içeriği manipüle edilebiliyor
Sosyal medya platformları ve lokal internet kaynaklarının savaş bölgelerindeki aktüel olaylar hakkında anlık bilgi sağlayabildiğini de kaydeden Atalay, “Ancak toplumsal medya içeriği manipüle edilebilir yahut aldatıcı olabildiği için savaş devirlerinde bir çok farklı kaynaklardan doğrulatmadan kullanılmamalıdır.” diye konuştu.
Atalay, Birleşmiş Milletler üzere memleketler arası kuruluşların bölgedeki durum hakkında rapor yayımladıklarını, münasebetiyle savaş muhabirleri için bu raporların da muteber bilgi kaynağı olduğunu söyledi.
Haberler yayınlamadan önce kesinlikle doğrulanmalı
Savaş ortamının manipülatif yahut aldatıcı bilgilerin süratle üremesine neden olabildiğine de işaret eden Atalay, “Savaş muhabirleri, haberlerini gerçek ve emniyetli kaynaklardan elde etmeli ve manipülasyondan kaçınmalı. Haberleri doğrulamak için gayret sarf etmek, farklı kaynaklardan bilgi almak ve haberleri yayınlamadan önce kapsamlı bir doğrulama süreci yürütmek savaş ve çatışma bölgelerinde çok daha önemli hale geliyor. Gazeteciler süratle savaş bölgesinden haber geçme telaşı içerisinde bu adımları atlamamalı. Savaş bölgelerinde muhabirler, röportaj yaparken yahut manzara alırken insanların mahremiyetine hürmet göstermeli, onların onayını almalı ve hassaslık göstererek, yayınlamadan önce bu gereçleri dikkatlice gözden geçirmelidirler.” halinde bilgi verdi.
Savaş muhabirleri bir taraf üzere davranmamalı
Savaş alanlarında gazeteciliğin tarafsızlık prensibinin zedelenebildiğini de lisana getiren Atalay, “Savaş muhabirleri bir taraf üzere davranmak yerine, kamuoyunu bilgilendirme misyonuna hizmet edecek halde haber yapmalı.” dedi.
Savaş bölgesinde ne cins takviyeler alınabilir?
Savaş bölgelerinde muhabirlerin çalışmalarını sürdürebilmeleri için milletlerarası yardım kuruluşları ve hükümetlerin ne cins takviyeler sağlaması gerektiği konusunda da Atalay, şöyle devam etti:
“Uluslararası yardım kuruluşları ve hükümetler, lokal güvenlik güçleriyle iş birliği yaparak savaş bölgelerindeki muhabirlerin güvenliğini sağlamak için eğitim, danışmanlık ve fizikî muhafaza sağlayabilirler. Hükümetler yahut yardım kuruluşları, muhabirlerin seyahatleri, konaklamaları ve haber kaynakları için lojistik dayanak sağlayabilirler. Güvenli ulaşım, konaklama imkanları yahut haber yapmak için gerekli ekipmanların temini üzere mevzularda bu takviyeye muhabirlerin alanda çok muhtaçlığı oluyor. Savaş bölgelerinde çalışmak, muhabirler üzerinde önemli ruhsal tesirlere sahip olabilir. Memleketler arası yardım kuruluşları yahut hükümetler, muhabirler için psikososyal dayanak programları sunarak travma sonrası gerilim bozukluğu üzere mevzularda yardımcı olabilirler. Milletlerarası yardım kuruluşları ve hükümetler, savaş bölgelerinde haber altyapısını güçlendirebilirler. Muhabirlerin bağlantı kurma ve haber akışını sağlama konusundaki altyapı ve teknolojik dayanağı sağlayabilirler.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
