Genel kanaat, jeopolitik gerginliklerin borsaları olumsuz etkileme eğiliminde olduğudur. Ancak bu kez durum farklı gözüküyor.
Deutsche Bank, “Jeopolitik olaylar, stagflasyonu tetiklediğinde borsa üzerinde daha büyük bir etkiye sahip olma eğilimindedir” diyor.
Stagflasyon dönemleri
MarketWatch’tan Isabel Wang’ın haberine göre, Hamas’ın terörist saldırısından ve İsrail’in Gazze’deki savaşından bir yıl sonra, Orta Doğu’daki gerginlik daha da yükseldi ve dünya çapındaki piyasa katılımcılarının dikkatini çekti.
Ancak, genişleyen jeopolitik çatışma son zamanlarda petrol fiyatlarını en azından 2023 yılı başından bu yana en büyük haftalık kazancına iterken ABD hisseleri gibi riskli varlıkları dalgalandırmış olsa da, geçen yıl birçok yatırımcıyı şaşırtacak şekilde birden fazla rekor kırarak durmadan yükselen borsaları engelleyemedi.
Tarihsel olarak, jeopolitik olaylar tarafından yönlendirilen büyük hisse senedi satışları çoğunlukla ABD ekonomisi stagflasyonun eşiğindeyken gerçekleşiyor; yavaşlayan ekonomik büyüme ve yüksek enflasyon aynı anda gerçekleştiğinde, yatırımcıların ve politika yapıcıların büyük korkusu tetikleniyor. Ancak, Deutsche Bank analistlerine göre, “Orta Doğu gerginliklerinin son zamanlarda tırmanması ‘küresel büyüme veya makroekonomik veriler üzerinde önemli bir etkiye’ sahip değil.”
Sönümleyici etki
Deutsche Bank‘ta makro stratejist olan Henry Allen, paylaştığı notta, “Orta Doğu gerginliklerinin tedarik zinciri kesintileri veya daha yüksek enerji fiyatları gibi bir etki yaratabileceği birkaç kanal olduğu doğru, ancak en azından şimdiye kadar bunlar ABD ve Avrupa gibi diğer bölgelerdeki büyüme tahminleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olacak ölçüde gerçekleşmedi” diyor.
Bunun yerine, Çin’in devasa parasal teşvik önlemleri ve çarpıcı derecede olumlu ABD istihdam raporu, jeopolitik etkiyi sönümledi ve son iki haftada riskli varlıkları yukarı itti. Allen, “Her iki olay da yatırımcıların makroekonomik yörüngeye ilişkin değerlendirmesini olumlu bir yöne kaydırdı” diye yazıyor.
Petrol fiyatlarında ılımlı artış
Bu arada, petrol fiyatlarındaki artış henüz küresel ekonomi için enflasyonist sorunlara yol açacak bir seviyeye gelmedi. Aralık teslimatlı Brent ham petrolü Pazartesi günü, geçen hafta İran’ın İsrail’e füze saldırısının ardından petrol zengini Orta Doğu’daki gerginliklerin artmaya devam etmesiyle iki yılın en büyük haftalık tırmanışını kaydettikten sonra varil başına 80.93 dolardan kapanarak yüzde 3.7 oranında arttı.
Pazartesi günkü kazanımlarla Brent petrol kontratı, Dow Jones Piyasa Verilerine göre Mart 2022’den bu yana en büyük beş günlük yüzdelik kazancını kaydetmek için üst üste beş seansta da yükseldi.
Allen, “Petrol fiyatları genel olarak önceki iki yıldaki seviyeleriyle aynı çizgide kalmaya devam ediyor. Sonuçta, Brent ham petrolü Aralık 2021’den bu yana ilk kez varil başına 70 doların altına ancak Eylül ayında indi, bu nedenle son artış düşük bir tabandan geliyor” diye belirtiyor.
Dahası, Allen jeopolitik riskin genellikle birçok kişinin hayal ettiğinden daha küçük bir piyasa etkisine sahip olduğunu, bunun da kısmen piyasaların her zaman ‘doğal jeopolitik belirsizlik’ ile boğuşması gerekliliği olduğunu belirtiyor.
Stratejist, “Jeopolitik riskin olmadığı bir zaman hiç olmadı. Sonuçta, Soğuk Savaş yıllarında ABD ile Sovyetler Birliği arasında düzenli olarak büyük gerginlikler yaşandı. Bu nedenle jeopolitik gerginlikler piyasaların her zaman bir dereceye kadar boğuştuğu bir şey oldu” diye yazıyor.
İstisna
Ancak jeopolitika, stagflasyonu tetiklediğinde daha büyük bir piyasa etkisine sahip olma eğiliminde oluyor.
Allen, “Tarih, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana jeopolitik olayların, stagflasyonun karakteristiği olan daha yüksek enflasyon ve daha düşük büyümeye doğru eş zamanlı bir hareket olduğunda ABD borsasında daha büyük bir satış dalgasına neden olduğunu göstermektedir” diyor.
Elbette, bu yılın başlarında beklenenden daha yapışkan enflasyon belirtileri, bazı Wall Street stratejistlerini ekonominin 1970’lerdeki stagflasyona benzer bir durumla tekrar karşı karşıya kalabileceği konusunda endişelendirmişti. 1973’te, ABD’nin Yom Kippur Savaşı‘nda İsrail’e verdiği desteğin ardından Arap petrol ambargosunun körüklediği petrol fiyatlarındaki artışın ardından enflasyon iki haneli rakamlara fırladı. Bunu, on yılın sonunda ABD’nin İran’dan gelen petrole ambargo koymasıyla başka bir fiyat artışı izledi.
Ancak bu endişe, Fed’in geçen ay dört yıl aradan sonra ilk kez faiz oranlarını düşürmeye karar vermesinin ardından biraz azaldı ve yıllık enflasyon oranı 2024’ün üçüncü çeyreğinde keskin bir şekilde düştü.
Enflasyonla mücadele bitti mi?
Ancak bazı politika yapıcılar ve ekonomistler, geçen ayki 50 baz puanlık devasa faiz indiriminin enflasyonla mücadelenin bittiğinin bir göstergesi olarak yorumlanmaması gerektiği konusunda uyarıyor.
Son Orta Doğu gerginlikleri ve şu anda askıya alınmış olan ABD liman grevi, enflasyonu borsalar için tekrar ön plana çıkarmış durumda; yatırımcılar, olası bir enflasyon artışının Fed’in politika faizlerini düşürme hızını engelleyebileceğinden ve daha da önemlisi hisse senedi rallisine çomak sokabileceğinden endişe ediyor.
