Okuma zahmeti manasında kullanılan disleksinin poligenik yani genetik faktörlerden kaynaklandığını tabir eden Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, birtakım ailelerde disleksinin daha sık oranda görüldüğünü söyledi. Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Disleksinin genel manada tedavisi özel eğitimdir, o yüzden de dislekside erken teşhis çok değerlidir.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, 8 Ekim Dünya Disleksi Günü hasebiyle disleksi hakkında merak edilenleri anlattı.
Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, okuma zahmeti manasında kullanılan disleksinin, yazma zahmeti manasında kullanılan disgrafi ve matematik zahmeti olan diskalkuli ile birlikte nörogelişimsel bir rahatsızlık olan özgül öğrenme zahmetleri altında yer aldığını lisana getirdi.
Bütün nörogelişimsel rahatsızlıklarda olduğu üzere özgül öğrenme zahmetlerinin de anne karnında beyin gelişimi sürecinde oluşan yapısal ve işlevsel farklılıklardan ortaya çıktığını kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, disleksinin de poligenik yani birden fazla genin yol açtığı sebeplerden ortaya çıktığını vurguladı.
Yanlış okuma yahut birtakım harfleri okuyamama görülüyor
Disleksinin görülme sıklığına nazaran en sık görülen özgül öğrenme zahmeti tipi olduğunu da lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Dislekside okuma; heceleyerek okuma, okumanın çok yavaş olması, okuduğunu anlamada sorun, okurken hece atlama yahut hece ekleme, yanlış okuma yahut birtakım harfleri okuyamama biçiminde kendini gösterebilir.” dedi.
Bir bireye disleksi tanısı koyabilmek için bu belirtilerin hepsinin birebir anda olmasına gerek olmadığını söz eden Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, poligenik yani genetik faktörlerden kaynaklanan disleksinin kimi ailelerde daha sık oranda görüldüğünü söyledi.
Dislekside ortalama düzeyde zeka düzeyine sahip olduğu halde sözcükleri doğru okuyamama, okuduğunu anlayabilmede güçlük çekme, okuma suratı ve akıcılığında zorlanmalar yaşandığını da anlatan Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, bu güçlüklerin öğrencinin okul başarısını ve tüm akademik alanlardaki performansını olumsuz yönde etkilediğini belirtti. Disleksinin bütün nörogelişimsel hastalıklarda olduğu üzere ömür uzunluğu sürdüğünü kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, yetişkinlerde görülme oranının yüzde 4 olarak iddia edildiğini de vurguladı.
Erken teşhis çok önemli
Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, şu bilgileri de verdi:
“Çocuklarda ilkokul çağından evvel sağını solunu karıştırma, merdiven çıkmakta zorlanma, ayakkabı bağlamada sorun, düğme iliklemede sorunlar görülebiliyor. Ayrıyeten toplumsal hayatta arkadaş münasebetlerinde sorunlar, çok alınganlık, çok reaksiyon verme üzere durumlarda yaşanabiliyor. Disleksinin genel manada tedavisi özel eğitimdir, o yüzden de dislekside erken teşhis çok kıymetlidir.”
Dislekside dikkat ile ilgili sorunların de yer alabildiğini lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, en sık birlikte görüldüğü hastalığın da dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile ders çalışmama isteği olduğunu kaydetti.
İşte disleksinin neden olabileceği zorluklar
Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, dislekside akademik alanda yaşanan ve fark edilebilecek zorlukları şöyle sıraladı:
-Zeka düzeyi olağan yahut olağanın üstünde olmasına rağmen okumayı öğrenmede güçlük besbellidir. Ses harf ilişkisi kurmakta zorlanır, özellikle ‘b-d, p-g’ harflerini karıştırır.
-Okurken harf yahut sözcük atlama, harf yahut sözcük ekleme olabilir.
-Yazı yazması yavaştır, aşikâr bir düzende yazmakta zorluk çeker. Tahtada yazılan yazıyı defterine kopya etmekte güçlük çeker. Ayna imgesi yazısı vardır, harfleri ve sayıları aksi muharrir.
-Eksik harf, hece yahut fazla harf, hece yazabilir, sözler ortasında boşluk bırakmaz.
-Matematik sembolleri öğrenmekte zorluk yaşar, bu sembolleri karıştırabilir (+, x).
-Paraları tanımada, saati öğrenmede, çarpım tablosunu ezberlemekte zorlanır.
-Günleri, ayları, mevsimleri sıralamakta sorun yaşar .
-Organizasyon yapabilme, dikkat ve oryantasyon alanında da meseleler barizdir. Çok konuşma, dikkat eksikliği, konsantre olmada güçlük, aşırı hareketlilik gözlenir.
-Zamanı ayarlamada güçlük çeker, nerden başlayacağını bilemez, sorumluluklarını yerine getirmekten kaçar. Verilen ödevleri planlama ve düzenlemede güçlük yaşar.
-Yer, yön tayini yapmakta zorlanır, sağ-sol, üst, alt, ön- art kavramlarını karıştırır.
-Özellikle ders çalışmaya karşı isteksizdir, yakınlarından yardım ister, sık sık orta verir, odaklanma sorunları besbellidir.
-Akranları ile ilişkilerinde güçlükler olabilir. Akranları tarafından eleştiri yahut ikaz aldıklarında dikkate almaz yahut aşırı reaksiyon gösterir.
-Sonunu düşünmeden hareket edebilirler, daha çocuksu davranabilir.
-Jest, mimik, sözel olmayan iletişim maharetlerini anlayabilmek ve kullanabilmek ile ilgili güçlük yaşar.
-Sosyal iletişim alanında yaşanan bu zorluklar yanında akademik alandaki sıkıntıların da varlığı yoğun özgüven sorunun yaşanmasına neden olabilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
