Deprem araştırmalarında Türkiye’nin önde gelen bilim kurumlarından birisi olan Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), yeni araştırması ile İzmir’in ve bölgenin sarsıntı tarihçesine ışık tutarak, şimdi keşfedilememiş yeni fayların tespitini yapmayı, bilime ve inançlı yapıların inşasına referans olabilecek çıktılar elde etmeyi planlıyor. Projeye yönelik çalışmalara Selçuk’taki Ayasuluk Zirvesi ve Efes fayında başladıklarını, Kuşadası fayı, Yavansu fayı ve bölgedeki öbür kıymetli fay ve antik kentlerin de incelenerek bölgenin sarsıntı potansiyelinin araştırılacağını belirten DEÜ Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Rektörlüğümüzün de desteklediği projemiz, hem jeoloji hem jeofizik hem de arkeolojiyi kapsayan; multidisipliner bir çalışma olacak. Araştırmamızın sarsıntı araştırmalarına yönelik kıymetli çıktılar sunmasını bekliyoruz” dedi.
Akademik çalışmalarının yanı sıra kamu faydasını gözeten faaliyetleri ve araştırmaları ile bilim dünyasına taraf veren Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), sarsıntı araştırmalarına yönelik dikkat çeken bir çalışmaya daha imza atmaya hazırlanıyor. İzmir’de Antik çağlardan günümüze kadar yaşanan zelzeleleri daha uygun anlayabilmek ve sarsıntılara karşı önlemler oluşturabilmek emeliyle Selçuk Ayasuluk Doruğu, Efes fayı ve bölgedeki farklı noktalarda inceleme ve araştırma çalışmalarına başlayan DEÜ’lü uzmanlar, çalışmanın sonunda antik devirlerden itibaren bölgede meydana gelen zelzelelerin arkeojeolojik olarak tanımlanması, bölgenin sismik tarihi, yeni fayların tespiti ve bölgede bulunan tarihi yapıların geçmiş sarsıntılardan nasıl etkilendiği hakkında datalar toplayacak. DEÜ böylece, bilime ve inançlı yapıların inşasına da referans olabilecek değerli çıktılar elde edecek.
“YIKIMLAR KIYMETLİ DATALAR SUNACAK”
Bu kapsamda somut datalar ortaya koyabilmek için araştırmalarına başlayan DEÜ Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir ile DEÜ Arkeoloji ve Arkeometri Araştırma Merkezi (DEUARKEUM) Müdürü Doç. Dr. Barış Gür, birinci olarak T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı yürütücülüğünde gerçekleştirilen “Selçuk Ayasuluk Doruğu ve St. Jean Anıtı Kazısı” ile tarihi metinlerde kelamı edilen büyük zelzelelerin izlerini ortaya çıkarabilmek için kolları sıvadılar. Proje hakkında konuşan DEÜ DAUM Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, çalışmanın sonunda elde edilecek çıktıların İzmir’in zelzele tarihçesini ortaya çıkaracağı üzere, hangi fayların büyük yıkımlara sebep olduğunu da ortaya çıkarmak istediklerini kaydetti. Sözbilir, “Bu kapsamda; İzmir etrafındaki Antik çağlardan günümüze uzanan zelzelelerin Antik kentler ile bağlantısını de ortaya koymak, büyük yıkımlara hangi fayların sebep olduğunu saptamak istiyoruz. Bu yıkımlar bize birçok çıktı sunacak” dedi.
MULTİDİSİPLİNER ÇALIŞMA
Projeye yönelik çalışmalara Selçuk ilçesinde Ayasuluk Zirvesi ve Efes fayında başladıklarını, Kuşadası fayı, Yavansu fayı ve bölgedeki öbür değerli fay ve antik kentlerin de incelenerek bölgenin sarsıntı potansiyelinin araştırılacağını belirten Sözbilir, “Bu çalışmayı Selçuk’ta başlatmak istedik. Bölgedeki Efes fayı üzerinde çalışmalar yaptık. Fayın geçmiş devirlerde ürettiği sarsıntıları ortaya çıkarıp, bu sarsıntılardan hangisinin Efes’i yıktığını bulmaya çalışıyoruz. Bu bağlamda, Türkiye ölçeğinde baktığımız vakit, bilhassa Kahramanmaraş sarsıntılarından sonra bölgedeki antik yerleşimlerle jeolojik yapı ortasında direkt bir temas olduğunu biliyoruz. Biz de İzmir ve etrafındaki antik kentlerimizdeki eski zelzelelerin izlerini araştırarak, bunların faylar üzerindeki kayıtlarını bulmaya çalışıyoruz. Bu çalışmamız hem jeoloji hem jeofizik hem de arkeolojiyi kapsayan, multidisipliner bir çalışma olacak. Projeye takviyelerinden ötürü DEÜ Rektörlüğümüze de teşekkür ediyoruz” bilgisini paylaştı.
“YER KABUĞU OLUŞUMUNU SÜRDÜRÜYOR”
Türkiye’nin genç oluşumlu bir yapıya sahip olduğunu belirten DEÜ DAUM Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, bölgedeki alüvyonal ovaların hala gelişim göstermeye devam ettiğini söz etti. Sözbilir, “Genç oluşumlu arazi yapısında alüvyonal tabanlar şimdi oluşumunu tamamlamamıştır. Oluşumunu sürdüren yer kabuğunda tektonik hareketlilik de daha fazladır. Ülkemizin mevcut yapısı göz önünde bulundurulduğunda, kentimizin tarih boyunca çeşitli şiddetlerde pek çok zelzele atlattığını söylemek mümkün. Selçuk Ayasuluk Doruğu ve St. Jean Anıtı Hafriyatı ise bizlere bu zelzelelerin tarihi, yıkıcılığı ve tekrarlanma dönemleri hakkında kıymetli bilgiler verebilir. Bu yüzden araştırmalarımıza buradan başladık” diye konuştu.
ANTİK ÇAĞ ZELZELELERİ TANIMLANIYOR
Antik Çağlar boyunca Batı Anadolu topraklarının birçok değerli zelzeleden etkilenmiş olduğunun yazılı kaynaklar yoluyla öğrenildiğini kaydeden DEÜ Arkeoloji ve Arkeometri Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Barış Gür ise, “Antik Çağlar boyunca Batı Anadolu topraklarının birçok kıymetli sarsıntıdan etkilenmiş olduğu yazılı kaynaklar yoluyla öğrenilmektedir. Antik Çağ müellifleri ve çeşitli yazıtlar Antik Çağ’da Batı Anadolu’daki sarsıntılardan direkt ve dolaylı bilgiler verdikleri üzere Ayasuluk ve etrafı ile ilgili tahribatların da geçtiği görülmektedir” bilgisini paylaştı.
Açıklamalarını sürdüren Gür, şunları kaydetti:
“Örneğin Roma İmparatoru Tiberius periyodunda MS 17 yılında Batı Anadolu büyük bir sarsıntının tahribatıyla karşı karşıya kalmıştır. MS 178’de İzmir’de Agora’nın yıkılmış olduğu bilinirken, Batı Anadolu’da Ephesos’u da etkileyen bir öteki büyük zelzele MS 262’de gerçekleşirken Artemis Tapınağı ziyan görmüş ve birtakım yapılar sonrasında yine inşa edilmiştir. MS 6’ncı yüzyılda gerçekleşen zelzeleler Ayasuluk Tepesi’ndeki St. Jean Bazilikasını tahrip ederken sonrasında yerine büyük bir kilise inşa edilmiştir. 1360 civarında ise St. Jean Kilisesi bir öteki sarsıntıyla yıkılmıştır. Bu bakımdan İzmir ve etrafında Antik Çağlarda tarihi olarak yazılı kaynaklar ile bilinen zelzelelerin, antik kentler üzerinden incelenmesi, arkeojeolojik olarak tanımlanması büyük değer taşıdığı üzere; filolojik dokümanlarda aktarılan bilgileri kıymetlendirme imkanı sağlayacaktır. Birebir vakitte antik kentler üzerinden uygulanacak bu çalışmanın İzmir ve etrafının sarsıntı tarihçesinin daha uygun kavranabilmesi ve anlaşılabilmesi için kıymetli bilgiler sunacağı düşünülmektedir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
