Hatırlamak istemediğimiz, korktuğumuz, kayıplar yaşadığımız, günlerce gecelerce huzursuz olarak haberleri izlediğimiz 1999 sarsıntısının akabinde yıllar geçse de her birimiz hala birebir acıyla o günü hatırlıyoruz… Yapılan araştırmalar zelzele sonrasında ekseriyetle herkesin tasa ve gerilim yaşayabileceğini, depresyon, panik atak, uyku problemleri, motivasyon kaybı ve takıntılı niyetlere sahip olabileceğini gösteriyor. Liv Hospital’dan Klinik Psikolog Selenay Yücel Keleş, sarsıntının çocuklar üzerindeki tesirlerini anlatırken ebevynlere de tavsiyelerde bulundu.
Psikolojik tesirleri ve etkilenme seviyesi bireyden bireye değişiklik gösterebilir
Doğal afet travması olarak zelzele; birey için dünyanın muteber olduğuna dair inançlarına set vuran, bireyin ruhsal istikrarını bozabilen olumsuz bir tecrübedir. Sarsıntının ruh sıhhati üzerinde kısa ve uzun vadeli tesirlerinin olduğu bilinmektedir.
- Birey birinci evrede şok devrindedir ve bu devirde mantıklı ve gerçekçi düşünememe, karar verememe, dikkat ve hafıza sorunları üzere durumlar yaşayabilir.
- İkinci evre olayın 2 ve 6 gün sonrasında gördüğümüz reaksiyon periyodudur. Birey bu devirde ağır duygusal yansılar (kaygı, öfke, güvensizlik, kaygı, suçlama) ve bedensel reaksiyonlar (gevşeyememe, titreme, kalp çarpıntısı, mide bulantısı) gösterebilir.
- Üçüncü kademede ise birey olayları düşünme ve işlemleme devrindedir; olayla ilgili konuşmakta zorlanabilir, yas sürecine girer, ıstırap, öfke ve hasret üzere ağır hisler yaşayarak çatışmalar gözlenebilir.
- Son evre ise bireyin güzelleşme ve yine ahenk periyodudur. Zelzelenin üzerinden uzun bir vakit geçmiştir ve birey artık yaşadığı olaya direnç göstermez, yaşama ahenk sağlar, duygusal ve davranışsal olarak daha uygun hissetmeye başlar, gelecekle ilgili planlar kurmaya, birinci etaptaki üzere olaya ağır bir fikir meşguliyeti göstermemeye başlar.
Depremin ruhsal tesirleri ve etkilenme seviyesi bireyden bireye değişiklik gösterebilir. Yapılan araştırmalar zelzele sonrasında çoklukla herkesin dert ve gerilim yaşayabildiklerini, depresyon, panik atak, uyku sıkıntıları, motivasyon kaybı ve takıntılı niyetlere sahip olabileceklerini göstermiştir.
Depremin çocuklar üzerindeki ruhsal etkileri
- Güvende olmama hissi ve denetimin kaybı,
- Tekrar sarsıntı yaşamaktan korkma ve binalara tekrar girmekten ve göçük altında kalmaktan korkma,
- Dikkat ve konsantrasyon meseleleri, gece uykularında ağır gerilim belirtileri gösterme,
- Eskiden hoşlandığı aktivitelerden keyif alamama ve motivasyon kaybı.
Ebeveynlere öneriler
- Çocuğunuzun hislerinin ve verdiği reaksiyonların olağan olduğunu bilmeniz kıymetli. Yaşadığı dehşet ve telaşın görülmesi, söz edilmesi en doğal iyileştiricidir.
- Olayın geçtiğini ve artık inançta olduğunu hatırlatın, şu anda onun yanında olduğunuzu ve onu koruyabileceğinizi hissettirin.
- Sorduğu soruları açık, anlaşılır ve kolay cümleler ile yanıtlayın ya da “Şu anda bunun karşılığını ben de bilmiyorum ancak öğrendiğimde seninle paylaşacağım.” üzere.
- Çocuklarınızın yanında zelzeleyle ilgili korkutucu imgeleri izlemeyin, haberleri konuşmayın ve bu haberleri izlemesine pürüz olun.
- Eğer çocuğunuz küçük yaş grubundaysa, sarsıntısı daha âlâ anlatabilmek için oyunlardan faydalanın. Yer kabuğunun sarsılmasıyla ilgili legolardan, bloklardan oyun kurup olayı daha somut hale getirebilirsiniz.
- Birlikte bir sarsıntı çantası hazırlayabilirsiniz, çantanın içindeki materyallerin neden ve ne işe yaradığını konuşabilirsiniz.
- Bol bol hisleri hakkında konuşun, bahisle ilgili çizimler yapmasını sağlayın, mektuplar yazın. His ve kanılarını söz edebileceği alanlar kurgulayın.
- Bol bol bedensel temas içinde bulunun, rahatlatın, sarılın, öpün ve kucaklayın.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
