Kira mukavelesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarında 1 Eylül’den itibaren dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması zarurî hale geliyor. Kamuoyunda 7. yargı paketi olarak bilinen 7445 sayılı kanun ile arabuluculuk konusunda değerli düzenlemeler yapıldığını söyleyen Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Aytekin Çelik, kelam konusu düzenlemelerle dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gereken uyuşmazlıkların kapsamının kıymetli ölçüde genişletildiğini belirtti.
“Bazı Uyuşmazlıklarda Dava Açmadan Evvel Arabulucuya Başvurulması Zarurî Tutulmuştur”
Arabuluculuğun genelde isteğe bağlı olarak kullanılan bir uyuşmazlık tahlil yolu olduğunu söyleyen Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Aytekin Çelik; “Arabuluculuk genelde isteğe bağlı olarak kullanılan bir tahlil yolu olarak karşımıza çıkıyor. Fakat, toplumsal barışa katkı sağlamak ve yargının iş yükünü azaltmak emeliyle birtakım uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması zarurî tutulmuştur. Buna nazaran belli nitelikteki işçi-işveren uyuşmazlıklarında, ticari uyuşmazlıklarda ve tüketici uyuşmazlıklarında dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburidir. Kelam konusu uyuşmazlıklarda arabulucuya başvurulmadan dava açılması halinde mahkeme tarafından davanın adaptan reddine karar verilmesi gerekir. Bu kapsamda yer alan uyuşmazlıklar ‘dava kuralı arabuluculuk’ olarak adlandırılmaktadır” dedi.
Dava Açmadan Evvel Arabulucuya Başvurulması Gereken Yeni Uyuşmazlık Türleri
Dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gereken yeni uyuşmazlık cinsleri hakkında kıymetli bilgiler veren Çelik; “Dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî olan uyuşmazlıkların kapsamı 01.09.2023 tarihi itibariyle değerli ölçüde genişlemektedir. 7445 sayılı kanun ile getirilen düzenlemeler çerçevesinde aslında dava koşulu arabuluculuk kapsamında yer alan işçi-işveren uyuşmazlıkları ile ticari uyuşmazlıkların kapsamı genişletildiği üzere mevcut uyuşmazlıklara yenileri de eklenmiştir.
Buna nazaran 01.09.2023 tarihinden itibaren işçi-işveren uyuşmazlıkları ile ticari uyuşmazlıklarda tazminat ve alacak davalarının dışında negatif tespit, itirazın iptali ve istirdat davaları da dava kaidesi arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Bunların dışında kira bağlantısından kaynaklanan uyuşmazlıklar, iştirakin giderilmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar, komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar ile ziraî üretim kontratından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması zorunludur” halinde konuştu.
Kira Kontratından Kaynaklanan Her Türlü Uyuşmazlıkta Dava Açmadan Evvel Arabulucuya Başvurulması Gerekir Mi?
Kira mukavelesinden kaynaklanan her türlü uyuşmazlıkta dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gerekir mi sorusunu yanıtlayan Çelik; “01.09.2023 tarihinden sonra kira uyuşmazlıklarında dava açılmada evvel arabulucuya başvurulması mecburî hale gelecek. Lakin kira kontratından kaynaklanan kimi uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî değildir. Buna nazaran kira bağlarında kiralanan taşınmazların 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa nazaran ilamsız icra yoluyla tahliyesine ait kararlar dava kuralı olarak arabuluculuk metoduna tabi değildir. Bu kapsamda, icra mahkemesine yapılacak itirazın kaldırılması talepleri ile tahliye talepleri dava koşulu olarak arabuluculuğa tabi olmayacaktır. Bu çerçevede kira borcunu ödenmemesi sebebiyle yapılan ilamsız icra takibine itiraz edilmemesi yahut ödeme yapılmaması halinde tahliye talebiyle icra mahkemesine başvurulabilmesi mümkündür. Kelam konusu durumda arabulucuya başvurulması mecburî değildir. Tıpkı biçimde tahliye taahhüdüne dayanarak gerçekleştirilen ilamsız takiplerde de takibe itiraz edilmesi halinde açılacak olan tahliye davalarında da arabulucuya başvurulması mecburî değildir.
Söz konusu istisnaların dışında kira kontratından kaynaklanan başka uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburidir. Bu sebeple kiralanın ilamsız icra yoluyla tahliyesi dışındaki tahliyeye ait uyuşmazlıklar, kira bedelinin tespiti, kira bedelinin uyarlanmasına ait uyuşmazlıklar ve kiracı ile kiralayan ortasındaki başka tazminat ve alacak taleplerine ait uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gerekmektedir” sözlerine yer verdi.
“Kiracı yahut Mülkü Kiralayanın Arabuluculuk Müracaatında Bulunabilmesi Mümkündür”
Arabulucu hizmeti için adliyelerdeki arabuluculuk ofislerine başvurulması gerektiğinin altını çizen Çelik; “Kiracı yahut mülkü kiralayanın arabuluculuk müracaatında bulunabilmesi mümkündür. Müracaatta bulunulmasından sonra arabuluculuk ofisi tarafından sicile kayıtlı olan arabuluculardan birisi görevlendirilir. Arabulucu görevlendirildikten sonra taraflarla görüşerek uyuşmazlık konusunda bilgi edinir. Uyuşmazlık konusunda bilgi edinilmesinden sonra uygun bir gün ve saat belirlenerek arabuluculuk birinci toplantısı yapılır. Toplantıya taraflar şahsen katılabilecekleri üzere avukatları da katılabilir. Arabulucu taraflarla birlikte görüşebileceği üzere farklı başka da görüşebilir. Arabulucunun hâkim yahut hakem üzere karar verici bir rolü bulunmamaktadır. Tıpkı biçimde arabulucunun uyuşmazlık hususuyla ilgili türel kıymetlendirme yapabilmesi, taraflara tüzel telkin ve tavsiyelerde bulunabilmesi mümkün değildir. Arabulucunun vazifesi taraflar ortasındaki irtibatı sağlayarak uyuşmazlığın tahlile kavuşturulmasına yardımcı olmaktır. ” dedi.
“Arabuluculuk Süreci, Arabulucunun Görevlendirildiği Tarihten İtibaren 3 Hafta İçerisinde Tamamlanmak Zorundadır”
Arabuluculuk süreci ve fiyatını kimin ödeyeceğine dair bilgiler veren Çelik; “Arabuluculuk süreci, arabulucunun görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içerisinde tamamlanmak zorundadır. Arabulucu gerekli görürse süreci 1 hafta daha uzatabilir. Münasebetiyle arabuluculuk süreci en fazla 4 hafta sürebilir. Mühletin dolmasına karşın taraflar anlaşamamışlarsa arabulucu süreci tarafların anlaşamadığı halinde sona erdirir. Arabuluculuk süreci sonunda tarafların mutabakatı halinde arabulucunun fiyatı taraflarca ödenir. Arabulucuya ödenecek olan fiyat, minimum fiyat tarifesinde belirtilenin altında olamaz. Aksi kararlaştırılmamışsa, arabulucunun fiyatı taraflarca eşit bir biçimde ödenir. Lakin taraflardan birisinin arabuluculuk fiyatının tamamını ödeyeceği de kararlaştırılabilir. Tarafların anlaşamaması halinde her iki tarafın ödemesi gereken iki saatlik arabuluculuk fiyatı devlet tarafından karşılanır. Görüşmelerin iki saatten fazla sürmesi halinde iki saati aşan kısımların taraflarca ödenmesi gerekir” biçiminde konuştu.
“Taraflar Muahede Yapmak İstemiyorlarsa Süreç Anlaşamama Halinde Sona Erdirilir”
Kira kontratından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî olduğu için arabulucunun taraflarla birlikte belirleyeceği birinci oturum toplantısına tarafların katılmasının zorunluluğunu bildiren Çelik; “İlk oturum toplantısına mazeretsiz bir formda katılmayan taraf uyuşmazlık bahsiyle ilgili olarak dava açıldığında davayı kazansa bile yargılama masraflarını ödemek zorunda kalır. Ayrıyeten kelam konusu kişi lehine vekalet fiyatına hükmedilemez. Mazeretin haklı olup olmadığı davaya bakan mahkeme tarafından kıymetlendirilir. Arabuluculuk sürecine başvurulmasından sonra yalnızca birinci oturum toplantısına mazeretsiz bir formda katılmamak taraflar açısından olumsuz bir sonuç doğurur. Taraflar birinci oturum toplantısına katıldıktan sonra istedikleri vakit süreci sona erdirebilir. Taraflardan birisinin sürece devam etmeyeceğini bildirmesi halinde arabuluculuk süreci sona erer. Tıpkı halde muahede yapıp yapmamakta tarafların inisiyatifindedir. Taraflar muahede yapmak istemiyorlarsa süreç anlaşamama formunda sona erdirilir” sözlerine yer verdi.
“Son Tutanakta Tarafların Anlaştıkları Belirtilen Uyuşmazlıklarla İlgili Olarak Artık Dava Açılabilmesi Mümkün Değildir”
Arabuluculuk görüşmeleri sonucunda tarafların mutabakatı halinde arabulucu ve taraflarca düzenlenecek son tutanakta tarafların anlaştıkları ve varsa anlaşamadıkları konuların belirtildiğini ileten Çelik; “Son tutanakta tarafların anlaştıkları belirtilen uyuşmazlıklarla ilgili olarak artık dava açılabilmesi mümkün değildir. Arabuluculuk sürecinin mutabakatla sonuçlanması ve taraflarca talep edilmesi halinde bir mutabakat evrakı düzenlenebilir. Muahede dokümanında tarafların anlaştıkları konulara yer verilir. Taraflar, kelam konusu muahede dokümanına uygun hareket etmezlerse Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurularak icra edilebilirlik şerhi alınabilir. Kelam konusu şerhin alınması halinde muahede dokümanının bir mahkeme kararı üzere ilamlı icra takibine konulabilmesi mümkündür” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
