Pir Sait isyanını üç ay evvelden Atatürk’e bildiren Elazığlı başöğretmen, evvel misyondan alındı, sonra hata uydurmaktan mahpusa atıldı. İsyan başarısız olunca; Pir Sait’in adamları tarafından öldürüldü. Şehidin vücudu, bir cet bağlanarak Lice sokaklarında sürüklendi. Cesedi köpeklere yedirildi. Mehmet Zeki Dündar Alp isimli “Elazığlı Kubilay”ın bir mezarı bile yok!
Toplum tarafından bilinmeyen, resmi dokümanlarda gizli kalan, Mehmet Zeki Dündar Alp olayının şok edici ayrıntıları, Elâzığ Dernekler Federasyonu’nun (ELFED) yayınladığı, Cumhuriyetimizin 100. Yılında İz Bırakan 100 Elazığlı isimli belgesel kitapta ortaya çıktı.
ELFED Lideri Kazım Gökhan Elgin, yaptığı açıklamada, Cumhuriyet tarihinin zımnî kalan, acı dolu gerçekleri hakkında şu bilgileri verdi:
İSYAN ÇIKACAĞINI ATATÜRK’E BİLDİRDİ
“1925 yılının şubat ayında patlak veren Pir Sait İsyanı öncesinde Çapakçur’da başöğretmenlik yapan Mehmet Zeki Dündar Alp, bu olayın başlamasından üç ay öncesinde bölgedeki gelişmeleri dikkatle takip etmiş, isyanın çıkacağı konusunda kanaati hâsıl olduktan sonra sorumlu bir vatan evladı ve idealist bir Cumhuriyet öğretmeni olarak durumu mektup ve telgraflarla evvel mahallî yöneticilere daha sonra da merkezi yönetime (Başvekil ve Dahiliye Vekâleti) ve şahsen Mustafa Kemal’e bildirmiştir.
Mehmet Zeki Dündar Alp’ın büsbütün gerçekleri yansıtan zabıt varakasındaki argümanlar maalesef mahallî yöneticiler tarafından iftira olarak değerlendirilmiş, savcı ve hâkim, öğretmen Mehmet Zeki aleyhine tahrik edilmiştir. Nihayetinde muallim Mehmet Zeki Dündar Alp öğretmenlikten çıkarılmış ve mahkemeye sevk edilmiştir. Aleyhinde dava açılmış ve isyan hazırlığı içindekileri haber verdiğinden ötürü takdir edilmesi gerekirken maalesef Çapakçur hâkimi Bağdatlı Rıza’nın gördüğü davada yaptığı ihbarların gerçeğe muhalif olduğu ve bu yolda resmi muameleye temel olmak üzere evrak oluşturduğu gerekçesiyle üç ay hapsine ve beş Osmanlı altını ödemesine karar verilmiştir. Nakit ödemesi gereken para beş misline çıkarılmış ve bu parayı ödemediği takdirde her çeyrek lira karşılığında birer gün hapsedilmesine; 10 zabıt, 50 i’lam ve 40 kuruş suret bildiri masrafları ile toplam 100 kuruş mahkeme masrafının kendisinden tahsiline 5 Şubat 1925 tarihinde gıyabında karar verilmiştir.
Planlanan isyan, artık teşebbüs ve fikir etabından çıkmış fiiliyata hakikat gitmeye başlamıştır. Bu gelişmeler üzerine Mehmet Zeki Beyefendi direkt Reisicumhur’a müracaat etmeye mecbur kalmış ve vilayette isyan hazırlığının başladığını anlatmak istemiştir. Valinin engellemelerine karşın Muallim Zeki Dündar Alp’ın Gazi Mustafa Kemal ve hükümet mensuplarına üç başka telgraf çektiği bilinmektedir.
Öğretmen Mehmet Zeki Dündar Alp, Çapakçur’da daha fazla kalmasının kendisi ve ailesi için âlâ olmayacağı kanaatine varmış ve Lice’ye eniştesi Abdulgani Efendi’nin yanına gitmiştir.
ÇOCUKLARININ GÖZÜ ÖNÜNDE KATLETTİLER
Şeyh Sait ve bir kısım arkadaşı 15 Nisan 1925’te yurtdışına kaçmaya çalışırlarken yakalanmışlar fakat Mehmet Zeki Dündar Alp’in bulunduğu Lice’de isyancıların hâkimiyeti kısa bir mühlet daha devam etmiştir. 23 Nisan 1925’de, pirinin intikamını almak isteyen Liceli Yusuf-ı Perişanoğlu Mustafa etrafına topladığı adamlarıyla, isyanı ihbar eden ve üç ay sonra yapılması gerekirken gerekli hazırlıklar yapılmadan daha erken yapılmasına sebep olduğunu düşündükleri öğretmen Mehmet Zeki Dündar Alp’ın Lice’de Kale Mahallesi’nde eniştesi Abdulgani Beyefendi tarafından kendilerine tahsis ettiği meskenini sabahın erken saatlerinde basar… Mehmet Zeki Dündar Alp, altı yaşındaki oğlu Necati, 14 yaşındaki yeğeni Saadet ve eşi Fatma Aliye Hanım’ın gözü önünde sokak ortasında tekmeyle, sopayla, dipçikle darp edilir ve bununla yetinmeyip silahını ateşleyerek öğretmeni orada şehit eder.
CESEDİNİ KÖPEKLERE YEDİRDİLER
Yusuf Perişanoğlu Mustafa, Mehmet Zeki Bey’in cesedini atının kuyruğuna bağlayıp Lice sokaklarında sürükletir. Paramparça olmuş cesedini getirip bir okulun önüne atar. Cesedi kimsenin almasına müsaade vermezler ve orada iki gün bekletirler. Pir Sait’in kelamda fetvasıyla dinsiz addedilen lakin ondan bin kat daha dindar ve vatanperver birisi olan Mehmet Zeki Bey’in cesedini sokakta köpeklere yedirirler…
İki gün sonra hükümet kuvvetlerinin Lice’ye girmesiyle Mehmet Zeki Bey’in cenazesi yapılan bir merasimle toprağa verilir.
ŞEHİT ÖĞRETMENLER LİSTESİNDE YOK!
Mehmet Zeki Dündar Alp makalesinin müellifi ve birebir vakitte kitabın editörü olan Prof. Dr. Orhan Kılıç, kitapta üzücü detaylara dikkati çekiyor. Prof. Dr. Orhan Kılıç’ın yürek burkan tespitleri özetle şöyle:
“Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 2023 yılında ikinci baskısı yapılan Şehit Öğretmenlerimiz isimli kitapta nedendir bilinmez (!) daha eski ve yeni şehitlere yer verilmesine karşın Mehmet Zeki Dündar Alp bulunmamaktadır.
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi’nde yalnızca 1925 yılı Temmuz ayında Mehmet Zeki Dündar Alp’e Fazilet Mükâfatı verilmesi konusunda iki belgelik bir yazışma mevcuttur. Cumhuriyet Arşivi’nde olduğu üzere TBMM tutanaklarında da olayla ilgili bir doküman yahut bir görüşmeye tesadüf edilememiştir.
Daha sonraki yıllarda 23 Aralık 1930 tarihinde Menemen’de yedek subay öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay’ı katlettikleri günde yapılan anma toplantılarında Mehmet Zeki Dündar Alp’ın isminin da anıldığı lakin bir süre sonra unutulduğu ve anısının gereğince gelecek kuşaklara aktarılmadığı anlaşılmaktadır.
MEZARI VE FOTOĞRAFI KAYIP
İsyanın bastırılmasından bir süre sonra Ankara Etnografya Müzesi İnkılap Şubesi şehidin aziz anısını yaşatmak için olmalı, yazdığı telgraflar, kitapları ve fotoğrafını temin etmek için aile ve mezun olduğu İstanbul Erkek Muallim Mektebi Müdürlüğü ile yazışmalar yapmıştır.
26 Şubat 1928 tarihinde Mehmet Zeki Dündar Alp Bey’in mezun olduğu İstanbul Erkek Muallim Mek- tebi Müdürlüğü’ne bir yazı yazılarak şehit muallimin bir fotoğrafının gönderilmesi istenmiştir. Bu yazıya 17 Nisan 1928 tarihinde verilen karşılıkta okulda ve Mezunlar Cemiyeti’nde Mehmet Zeki Dündar Alp’ın fotoğrafının bulunmadığı belirtilmiştir (Belge 3)64.
Mehmet Zeki Dündar Alp’ın mezarının şu an nerede olduğu da maalesef bilinmemektedir. Ölümün- den sonra 1934 yılında Mehmet Dündar Alp’ın Lice’deki mezarının anısını yad etmek hedefiyle ziyaret edildiğinden haberdarız.
Lice’de defnedilen Mehmet Zeki Dündar Alp’ın Lice’deki kabrinin daha evvel 2. Motorlu Piyade Tugayı kışlası olarak kullanılan ve günümüzde İlçe Jandarma Komando Alay Komutanlığı’na devredilen alandaki mezarlıkta olduğu bilinmekteydi. …Ancak Komando Alay Komutanlığı ve Kaymakamlık ile yaptığımız görüşmelerde bu türlü bir mezarın Lice’de bulunmadığı yahut mezar hakkında bilgilerinin olmadığı anlaşılmıştır.
1934 yılında mezarın Lice’de olduğu katidir. Lakin nereye nakledildiği konusunda maalesef bir bilgi mevcut değildi.
Şu an itibariyle Mehmet Zeki Dündaralp’ın elde olan tek fotoğrafı kayıp, mezarının yeri ise şimdi bulunamamıştır. En kısa müddette Çermik ilçesine gidip yerinde inceleme yaparak mezarı bulmayı ümit ediyoruz.
CUMHURİYET’İN UNUTULAN ŞEHİDİ
Mehmet Zeki Dündar Alp, Cumhuriyetin tahminen de birinci mefkûre şehididir. Ne yazık ki, ne Elazığ yerelinde ne de ulusal bazda tanınmamış ve hak ettiği kıymeti bulamamıştır. Onun manevi anısı, hüzünlü kıssası ve milliyetperver bir cumhuriyet evladı olduğu gelecek kuşaklara aktarılamamış, Cumhuriyet’in unutulan bir şehit öğretmeni olarak tarihin derinliklerinde adeta kaybolmuştur. Onun ne abidevi bir mezarı ne günlüğü ne de şehadetinin yad edildiği bir anma günü vardır.
Şehit edilmesinden sonraki 15-20 yıl içerisinde kimi anma toplantılarda aziz anısı yad edilmiş lakin 1945’lerdan sonra bıçakla kesilir üzere gündemden çıkmış yahut çıkarılmıştır. Mezarının abidevi bir mezar halinde tanıtım yazısı ile birlikte ziyarete açılması gerekirken maalesef yeri bile tespit edilememektedir. Umuyorum ve diliyorum ki şahsi çabalarımız ve Allah’ın müsaadesiyle bu Cumhuriyet şehidi milliyetperver, aydın ve entelektüel kimliği ile sıra dışı bir öğretmen olan Mehmet Zeki Dündar Alp’ın mezarını da fotoğrafını da bulacağız ve kamuoyunun gündemine layık olduğu veçhile taşıyacağız.
Milli Eğitim Bakanlığı da Şehit Öğretmenlerimiz kitabına Mehmet Zeki Dündar Alp’ı ivedilikle koyup aziz anısını daha fazla incitmemelidir. Elazığ’ın yetiştirdiği bu kahramanımızı rahmetle anıyor, minnet, şükrân ve hürmetle aziz anısı önünde eğiliyoruz.
Ruhu şâd, yeri Cennet olsun…”
Prof. Dr. Orhan Kılıç, Mehmet Zeki Dündar Alp’in hayatı ve acıklı akıbetinin roman, tiyatro, dizi sinema yahut sinema sineması üzere sanat kısımlarından birine kesinlikle aksettirilecek derecede ibret verici ve etkileyici olduğunu kelamlarına ekledi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
