Türkiye’nin her noktasına milletlerarası standartlarda elektrik dağıtım hizmeti sunma gayesi ile çalışmalarına aralıksız devam eden 21 elektrik dağıtım şirketinin 2022 yılındaki toplam yatırımları 27 milyar 340 milyon TL’ye ulaştı. Elder’in raporuna nazaran yalnızca şebekeye yapılan yatırımların toplamı 21,9 milyar TL’yi buldu.
Türkiye genelinde hizmet veren 21 dağıtım şirketinin çatı örgütü Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder), başta ülke genelinde yapılan toplam yatırım meblağı, elektrik tüketim ve üretim sayıları olmak üzere trafo, güç nakil sınırları, abone sayısı üzere pek çok datayı içeren, 2022 yılına ilişkin “Elder Dal Raporu”nu yayınladı.
Raporun önsözünde güç bölümünün gerek teknolojik gelişmeler gerekse iklim değişikliğine yönelik siyasetler sonucunda baş döndürücü bir dönüşüm sürecinden geçtiğine dikkat çeken Elder Genel Sekreteri Özge Özden, “Enerji dalı büyük bir değişim içinde bir taraftan gündelik problemlere karşılıklar ararken bir taraftan da artık kaçınılmaz hale gelen dönüşüm ihtiyaçlarına tahliller bulmaya çalışıyor. 2021 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devleti olarak Paris İklim Muahedesini TBMM’de onayladık ve 2053 yılına kadar net sıfır karbon maksadına ulaşma taahhüdünde bulunduk. Bu amaca ulaşılmasında en değerli muvaffakiyet faktörü etraf dostu yeni teknolojileri üreterek insanımıza ve ekonomimize kazandırmak. Kesim olarak, teknoloji perspektifinde güneş ve rüzgar santralleri; elektrikli araçlar ve şarj istasyonları ve son olarak güç verimliliği ve depolama sistemleri üzere günümüzün teknolojilerine odaklanırken birebir vakitte yeşil hidrojen, füzyon, karbon yakalama ve depolama üzere geleceğin lakin yakın geleceğin üretim teknolojilerine yönelik de uğraşlarımızı sürdürüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
ŞEBEKE YATIRIMLARI EN BÜYÜK KALEMİ OLUŞTURDU
Sektörün adeta röntgenini çeken Elder’in Dal Raporu’na nazaran Türkiye’nin her noktasına milletlerarası standartlarda elektrik dağıtım hizmeti sunma amacı ile çalışmalarına aralıksız devam eden dağıtım şirketlerinin toplam yatırımı, bir evvelki yıla nazaran yüzde 85,7 artarak 14 milyar 719 milyon TL’den 27 milyar 340 milyon TL’ye ulaştı. Bu sayının 21 milyar 940 milyon TL’lik en büyük bir kısmı ise daha güçlü bir güç altyapısı için “şebeke yatırımlarına” harcandı. Yıl içinde en fazla yatırımı 2 milyar 605 milyon TL ile Toroslar EDAŞ yaparken onu 2 milyar 307 milyon TL ile Boğaziçi EDAŞ, 2 milyar 304 milyon TL ile de GZD EDAŞ izledi.
Enerji altyapısına yapılan yatırımlar ile ülke genelindeki elektrik dağıtım çizgisi uzunluğu ve trafo sayısında da artış yaşandı. 2021 yılında 1 milyon 363 bin km seviyesinde olan toplam dağıtım sınırı uzunluğu 2022’de 1 milyon 401 bin km’ye ulaştı. 508 bin 880 olan trafo sayısı da yüzde 8,5’lik artışla 522 bin 311 adete çıktı.
2022 YILINDA ELEKTRİK TÜKETİMİ 253,6 TWH
Rapora nazaran 2022’de “dağıtım ve iletim düzeyinden bağlı abonelerin toplam tüketimi” bir evvelki sene ile çabucak hemen birebir düzeyde kaldı. Toplam tüketim yalnızca yüzde 0,23’lük bir artışla 253 TWh’den (terevatsaat) 253,6 TWh düzeyine ulaştı. 2022 yılında toplam tüketimin yüzde 42,73’ü sanayi, yüzde 25,45’i kamu ve özel hizmet kesimi ile başka, yüzde 24,39’u mesken, yüzde 3,72’si ziraî faaliyetler, yüzde 2,17’si ise aydınlatma abonelerinden geldi.
Bu ortada 2022’de özgür üretim şirketleri, işletme hakkı devranı ve yap-işlet-devret santrallerinin üretimini kapsayan toplam lisanslı elektrik üretimi bir evvelki yıla nazaran yüzde 2,6 düşerek 320 bin 81 GWh’den (gigawatt saat) 311 bin 779 GWh’ye indi. Lisanssız üretim yüzde 4,3’lük artışla 11 bin 217 GWh’den 12 bin 738 GWh’ye ulaşsa da 2021’de toplam 331 bin 298 GWh olan lisanslı ve lisanssız elektrik üretimi yüzde 2,5 gerileyerek 324 bin 517 GWh’de kaldı.
Lisanslı elektrik üretiminin kaynaklara nazaran dağılımının da yer aldığı raporda, doğal gaz santrallerinin hissesindeki gerileme dikkat çekti. 2021 yılında lisanslı elektrik üretiminin yüzde 33,9’u doğal gaz santralleri tarafından karşılanırken 2022’de bu oran yüzde 22,7’ye geriledi. Bu sırada ithal kömürün hissesi yüzde 17,2’ten yüzde 20,3’e, hidroelektriğin hissesi yüzde 17,4’ten yüzde 21,5’e, yerli kömürün hissesi yüzde 15,5’ten yüzde 15,9’a, rüzgarın hissesi yüzde 9,7’den yüzde 11,2’ye, jeotermalin yüzde 3,4’ten yüzde 3,5 çıktı. Lisanssız elektrik üretiminde ise son yıllarda verilen dayanaklarla öne çıkan güneşin hissesi ise yüzde 5 arttı.
ABONE SAYISI 48,6 MİLYONA, ÇALIŞAN SAYISI 66 BİN 692’YE ULAŞTI
Elder Bölüm Raporu 2022’de bölge bazında kayıp oranları, abone sayısı, istihdam ve Ar-Ge projeleriyle ile ilgili dal geneline yönelik olarak şu bilgiler de yer aldı:
- 2021’de 47,3 milyon olan toplam abone sayısı 2022 sonunda 48,6 milyona ulaştı.
- Boğaziçi EDAŞ 5 milyon 309 bin ile en yüksek abone sayısına sahip olurken onu 4 milyon 523 bin abone ile Başşehir EDAŞ, 4 milyon 308 bin abone ile Toroslar EDAŞ takip etti.
- 21 dağıtım bölgesi içinde gerçekleşen kayıp oranı en düşük şirket yüzde 4,32 ile AKEDAŞ oldu.
- Abone başına kesinti sıklığında en düşük sayısı 8,6 adet ile AYEDAŞ yakaladı.
- 2022 yılı sonu prestijiyle dağıtım kesiminde çalışan sayısı 66 bin 692’ye ulaştı.
- 2022 yılında özgür piyasa limiti 1.1 MWh’ye düşerken piyasa açıklık oranı da yüzde 98’i buldu.
- Temmuz 2014 -Temmuz 2022 ortasında geliştirilen Ar-Ge Projesi sayısı 414’ü buldu. Bu projeler içinde en büyük hissesi yüzde 18,36 (76 adet proje) ile materyal teknolojisi -şebeke işletimi aldı. Onu yüzde 17,87 (74 adet proje) hisse ile sistem işletimine yönelik teknoloji geliştirilmesi ve hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik projeler izledi. Şebeke işletim projeleri de yüzde 16,67 (68 adet proje) ile üçüncü sırada yer aldı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
