Emeklilik dilekçesini 2025 yılında verenlerin 2024 yılına göre yüzde 30 – 35 oranında daha az maaş alacaklarına dair gündeme gelen haberin ardından yeni bir gelişme yaşandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, dilekçe tarihine göre oluşacak emekli maaşı farkını önlemek için harekete geçti. Bakanlığın bu adımı, olası mağduriyetin büyüklüğü ve emekli maaşındaki düşüşten etkilenmemek için yüz binlerce kişinin bu yıl emekli olmaya hazırlanmasının etkisiyle atıldı.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, bu çalışmaları ve alınan önlemleri kaleme aldı…
Emeklilik dilekçesini 2024 yılında verenler ile 2025 yılında verenlere bağlanacak ilk aylıklar arasında yaklaşık yüzde 30 – 35 oranında fark olacağını, 2024 yılında dilekçe verenlerin avantajlı çıkacağını 8 Temmuz 2024 tarihinde yazdık. O tarihten itibaren okurlardan çok yoğun mesajlar aldık. Emeklilik koşullarını yerine getirdikleri halde emekli aylığını yükseltmek için çalışmaya devam etmekte olanlar dilekçe tarihlerini öne çekme kararı almaya başladılar. Bu durum, geçen yıl çıkartılan EYT üzerine emekli olan 2,2 milyon kişinin ardından bu yıl yeni bir emeklilik dalgası yaratma riski ortaya çıkardı.
BAKANLIĞIN ÇALIŞMASI
Edinilen bilgiye göre, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2024 yılı içinde dilekçe verenler ile 2025 yılı içinde dilekçe verenlerin emekli aylıkları arasında oluşacak yüksek farkın giderilmesi amacıyla çalışma başlattı.
Emekli aylıklarının nasıl bağlanacağı 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile düzenleniyor. Farkın giderilebilmesi için kanun değişikliği gerekiyor. TBMM tatilden 1 Ekim 2024 tarihinde dönecek. TBMM açılıncaya kadar farkın giderilmesine yönelik nasıl bir düzenleme yapılacağı netleşmiş olacak.
Bakanlık yetkilileri, dilekçe tarihine göre bu yıl emekli aylıkları arasında farkın yüksek olmasının 2024 yılı aylık artışına esas alınan 2023 / Temmuz ayı ile 2024 / Haziran ayı arasında gerçekleşen enflasyonun 2024 yılında beklenen enflasyon oranına göre yüksek çıkmasından kaynaklandığını belirttiler.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, tüketici enflasyonu 2023 / Temmuz – 2024 / Haziran arasındaki bir yıllık dönemde yüzde 71,60 oranında arttı. Merkez Bankası’nın 2024 yılı enflasyon tahmini ise şu an için yüzde 38 düzeyinde bulunuyor.
MAAŞ FARKININ SEBEPLERİ
Konunun evveliyatını bilmeyenler için emekli aylığında düşüşün neden kaynaklandığını kısaca anlatalım. 2024 yılında SSK ve BAĞ – KUR emekli aylıklarına ocak ayında yüzde 49,25, temmuz ayında yüzde 24,73 oranında zam yapıldı. Bu yıl temmuz – aralık döneminde emeklilik dilekçesi verenler ocak ve temmuz aylarında yıllık yüzde 86,16’ya ulaşan bu maaş zamlarından yararlanacaklar.
Dilekçeyi 1 Ocak 2025 tarihinden sonra verenler 2024 yılında emekli aylıklarına yapılan zamlardan yararlanamayacaklar. Onlara 2024 yılındaki tüketici fiyat enflasyonunun yüzde 100’ü ile milli gelirdeki artışın yüzde 30’u oranında artış yapılacak. Bu durumda mevcut enflasyon tahminlerine göre, 1 Ocak 2025’te dilekçe verenlerin aylıklarına yüzde 86,16 oranı yerine yüzde 39,20 – yüzde 44,72 arasında değişen oranda artış yapılacak. Bu da 2024 yılında dilekçe verenle 2025 yılında dilekçe verenlerin emekli aylığı arasında yüzde 30 – 35’e varan oranda farka yol açacak.
FARKIN BİR KISMI OCAKTAKİ REFAH ZAMMINDAN KAYNAKLANIYOR
Dilekçe tarihine göre bağlanacak ilk emekli aylıkları arasındaki farkın bir kısmı bu yıl ocak ayında enflasyonun üzerinde yapılan artıştan kaynaklanıyor. Ocak ayında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına normalde yüzde 37,57 oranında zam yapılacaktı. Memur maaş zammıyla eşitlenmesi için zam oranı yüzde 49,25’e çıkartıldı.
Eşitlemeye gidilmeyip yüzde 37,57 oranındaki normal zam yapılsaydı SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına yapılan yıllık artış yüzde 86,16 yerine yüzde 71,59’da kalacaktı. Bu durumda dilekçeyi 2024 yılında verenler ile 2025 yılında verenler arasındaki fark yüzde 18 – 23 düzeyinde olacaktı.
DİLEKÇE İÇİN ACELE ETMEYİN
Emekli aylığındaki düşüşten etkilenmemek için SSK ve BAĞ-KUR’luların emeklilik dilekçesini 31 Aralık 2024 tarihinde bile vermesi yeterli. Mutlaka bu yıl emekli olması gerekmeyenler için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yürüttüğü çalışmanın beklenmesinde fayda var. Çalışmanın mahiyeti en geç ekim kasım ayında netleşmiş olacağından nihai karar vermek için yeterli süre kalacak.
DİLEKÇE TARİHİNE GÖRE EMEKLİ AYLIĞI FARKI NEDEN BU YIL YÜKSEK OLDU?
Emeklilik dilekçesi tarihinin bağlanacak ilk emekli aylığına etkisi geçmiş yıllarda da vardı. Ancak, o yıllarda enflasyon çok yüksek olmadığı için etki daha azdı. Milli gelirdeki artış hızının yüksek veya düşük olması daha fazla etkili olabiliyordu.
Geçmiş yıllara baktığımız zaman haziran sonundaki yıllık enflasyon ile aralık sonundaki yıllık enflasyon arasında 2020 yılına kadar en fazla 5 puanlık fark ortaya çıktığı görülüyor. 2021 yılının son çeyreğinde enflasyon aniden fırlayınca yılsonu enflasyonu, haziran ayındaki yıllık enflasyonun 18 puan üzerine çıktı. Bu nedenle 2022 yılının ilk yarısında emeklilik dilekçesi verenlere 2021 yılında verenlere göre daha yüksek aylık bağlandı.
Ancak, 2023 yılında durum tersine döndü. 2023’ün ilk yarısında dilekçe verenler, 2022 yılında verenlere göre daha az aylık aldılar. Herhangi bir yasal değişiklik yapılmayacak olursa bu kez de 2025 yılında dilekçe verenler 2024 yılında verenlere göre en az yüzde 30 oranında daha düşük aylık ile emeklilik yaşamlarına adım atacaklar.
TÜM EMEKLİ ADAYLARINI ETKİLİYOR
Emekli aylıkları arasında yüzde 30 – 35 arasındaki fark sadece 2025 yılında emekli olacak kişileri değil, emekliliği için daha uzun süre bulunan herkesi etkiliyor.
E-Devlet’te şu an görünen emekli aylığı, 2024 yılında emeklilik dilekçesi verenler için geçerlidir. 2025 yılına gelindiğinde sistemdeki tüm emekli aylıkları yeniden hesaplanarak yüzde 30 -35 oranında düşecek. Emekliliğine 5, 10, 15 yıl bulunanların da şu an e-Devlet’te görünen emekli aylığı düşeceği için herkes bu durumdan etkilenecek.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yapacağı düzenlemenin, emekliliğine daha uzun süre bulunan diğer kişileri de kapsaması bekleniyor.
