Son vakitlerde epeyce gündemde olan ruh sıhhati yasası hakkında İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi’nden Uzm. Klinik Psikolog Müge Leblebicioğlu ile konuştuk. Ruh sıhhati yasasının ne olduğunu, bizi ne üzere durumlardan koruyacağı ve devlet takviyesinin ehemmiyeti üzere birçok hususa değindik.
Dünya sıhhat örgütü ruh sıhhatini, kişinin kendi potansiyelini gerçekleştirdiği, gerilim faktörleriyle baş edebildiği, toplumda üretken ve verimli olduğu ve iç istikrar halini sağladığı hal olarak tanımlanmaktadır. Toplumsal ruh sıhhati ise bir toplumdaki bireylerin ruh sıhhatinin genel durumunu tabir etmektedir. Toplumun ruh sıhhati ferdî ve toplumsal faktörlerinin bütününden oluşur. Biyolojik, genetik ve çevresel vb. faktörler ferdî faktörler ortasında yer alırken, toplumsal normlar, ekonomik ve politik vb. faktörler ise toplumsal faktörler ortasında yer alır. Bireyin sıhhati toplumdan, toplumun sıhhati da bireylerden etkilenir.
‘’Gelişmiş ülkelerde ruh sıhhati yasası mevcuttur.’’
Çalışmalar gösteriyor ki gelişmekte olan ülkeler fizikî sıhhati, gelişmiş ülkeler ise ruh sıhhatini daha fazla önemsemektedirler. Fakat ruhsal ve bedensel tam bir yeterlilik hali olmadan sağlıktan bahsetmek pekte mümkün değildir. Münasebetiyle biri başkasından daha az kıymetli değildir.
Günümüz şartlarında bilhassa değişen hayat şartlarının tesiriyle birlikte gerilim seviyesinde de besbelli oranda artış görülmektedir. Artan gerilim ve güçlü ömür şartları toplumların ruhsal düzgünlük halleri üzerinde olumsuz bir tesir oluştururken, ruhsal bozukluk görülme oranında da artışa neden olabilmektedir. Hasebiyle toplumsal ve ferdî ruh sıhhatini korumak günümüzde daha fazla kıymet taşımaktadır.
‘’Bireysel ve toplumsal uygunluk halinin sağlanması, ruhsal hastalıkları önlenmesi maksadıyla yapılacak en kıymetli müdahalenin, Ruh Sıhhati Yasasının çıkarılması olduğunu düşünüyorum.‘’
Toplumsal ruh sıhhatinin korunması ve güzelleştirilmesi için alınabilecek tedbirler, toplumsal refahı artırmaya yönelik değerli bir yatırımdır. Bu tedbirler, bireylerin daha yeterli bir hayat sürmesine ve toplumların daha sağlıklı bir formda gelişmesine katkıda bulunur.
Toplumsal ruh sıhhatinin korunması ve güzelleştirilmesi için kollayıcı ve müdahale edici tedbirler alınmalıdır. Sıhhat hizmetlerine erişimin kolaylaştırışması, ruhsal bozuklukların erken teşhis ve tedavisinin sağlanması, ruh sıhhati eğitiminin kalitesinin arttırılması, damgalama ve ayrımcılığın önlenmesi, ruh sıhhati hizmetlerinin erişilebilir ve kapsayıcı hale getirilmesini kollayıcı ve müdahale edici tedbirlere örnek olarak verebilirim.
‘’Söz konusu ruh sıhhati olunca ne yazık ki damgalamalar havalarda uçuşuyor.’’
Ruh sıhhati kanunları tedaviye ulaşımı kolaylaştırma ve dayanak almayı olağanlaştırma açısından kıymetli bir rol oynar. Çocuğu kişi damgalanma kaygısıyla ruhsal dayanak almaktan kaçınabiliyor. Ruh sıhhati hizmeti almayı olağanlaştırmak bireylerin tedaviye yaklaşımlarını, başlamalarını ve sürdürmelerini müspet tarafta etkileyecektir.
‘’Ruh sıhhati yasasının çıkarılması bireylerin terapiye devamlılığını takviyeler.’’
Bununla birlikte bireyler birçok vakit psikoterapi ya da psikiyatrik muayenelere bir sefer gitme ile sıkıntılarının çözülebileceği beklentileriyle gelebiliyorlar. Ne yazık ki gerek kişinin beklentisi gerekse maddi şartlar tedaviye devam konusunda mani oluşturabiliyor. Lakin terapi bir süreçtir. Sürece başlamayan ya da başlasa dahi yarım kalan şahısların sorunları gelecekte hem ferdî hem de toplumsal açıdan olumsuz bir risk oluşturabilmektedir. Yasalar istekli ya da fiyatsız bir biçimde sürecin devamını ve tamamlanmasını desteklemede değerli bir faktördür. Aksi takdirde unsur kullanımının, kabahatin ve şiddetin giderek arttığı bir toplumla karşı karşıya kalmak kaçınılmaz olacaktır. Tabi bu durum bireylerin güvensizlik, tasa, mutsuzluk ve kuşku üzere olumsuz hisleri ağır bir formda yaşamasına hem fizikî hem de ruhsal rahatsızlıkların tetiklenmesinde âdete bir kısır döngü oluşturabilecektir.
‘’Yasa ruh sıhhati alanında hizmet veren meslektaşlarımın mesleksel süreçlerinin hem de hizmet alanların ruh sıhhatlerinin korunması açısından da hayli kıymetlidir.’’
Yasa, alanda gerekli görülen eğitim ve uzmanlığı almış, mesleği etik bedeller ve unsurlar doğrultusunda icra edenleri ve onlardan gerekli ruh sıhhati hizmetini alanları muhafaza noktasında da gereklidir. Diş doktoru olmayan birine kanal tedavisi yaptırır mısınız? Bu soruya büyük çoğunluk hayır karşılığını verecektir. Lakin kelam konusu ruh sıhhati olunca bu durum farklılaşabiliyor. Yasal boşluktan yararlanan alanda uzman olmayan şahıslar makul sıfatlar altında hizmet verdiğini tez edebiliyorlar. Toplumdaki ruh sıhhati konusundaki bilgi eksikliklerinden faydalanan bu bireyler toplumsal medya ve klasik medyadaki güçlerini kullanarak hizmet ismi altında birçok kişiyi kandırabiliyorlar. Bu durum ne yazık ki hem mesleği hem de ruh sıhhati hizmeti alan şahısları olumsuz bir formda etkileyebiliyor.
Sonuç olarak toplumsal refah bireylerin ruhsal güzel oluşlarından bağımsız düşünülemez. Münasebetiyle ruh sıhhati konusundaki şuuru arttırıcı, önleyici ve sağaltıcı bir ruh sıhhati yasasın olması kişisel olduğu kadar toplumsal da bir gereksinimdir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
