Global iklim değişikliğinin çocukların sıhhati üzerindeki olumsuz tesirlerini anlatan Psikolog Deniz Bağdaş, devlet kurumlarının çocukların sıhhatini bu tesirlerden korumak için harekete geçmeleri gerektiğini söyledi.
Küresel ısınmanın yol açtığı iklim değişiklikleri kuraklık, çölleşme, yağışlardaki dengesizlik ve su baskınları, tayfun, fırtına, hortum üzere meteorolojik olaylarda artışlara neden oluyor. Yağış oranlarının düşmesi, kuraklık, sistemsiz yağışlar ülkemizi ve dünyamızı tehdit ediyor. İklim değişikliği sebebiyle 2050 yılına kadar 216 milyon insanın göç etmesi bekleniyor. Bilhassa çocuklar, gelişimlerinin en süratli ve hassas periyotlarında oldukları için iklim değişikliğinin olumsuz sonuçlarından etkilenen en yüksek riskli kümede yer alıyor. Çocuklar yaşına, yaşadığı yere, sıhhat durumuna, sosyoekonomik şartlara nazaran iklim değişikliğinden direkt ya da dolaylı halde etkilenebilmekteler.
Gaziemir Belediyesi’nde vazifeli Psikolog Deniz Bağdaş, iklim değişikliğinin çocuklara tesirlerine dikkat çekti. Çok sıcağa bağlı olarak çocuklarda yeme ve uyku bozukluklarının gelişeceğine dikkat çeken Bağdaş, “Sıcaklığın artışı insan sıhhatini; hudut sistemi, teneffüs sistemi, bağışıklık ve sirkülasyon sistemi üzerindeki direkt tesirleri ile tehdit etmektedir. Bu tesirler çocukların uyku ve yeme alışkanlarını da değiştirmektedir. Uyku müddeti ve kalitesi değişen çocukların yahut gereğince beslenemeyen çocukların hem zihnen hem de fiziken gelişimleri ziyan görmektedir. Bu durum saldırganlık, zayıf konsantrasyon, yorgunluk, ani his değişimleri, düşük otokontrol üzere belirtilerle çocukların hayatını zorlaştırmaktadır. Fizikî idman kapasitesi düşen çocukları ise çok yeme davranışı, vücut algısı bozukluğu üzere ruhsal rahatsızlıklar tehdit etmektedir” dedi.
“Sıcak hava günlük hayattan koparıyor”
Sıcak havanın çocukların günlük hayat aktivitelerinde değişikliğe yol açtığına vurgu yapan, “Sıcak hava olayları bazen yaşanılan yerin değişmesine sebep olurken bazen de ömür formunun değişmesine yol açmaktadır” diyen Deniz Bağdaş kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yaz aylarında çocuklar eğlenme ve toplumsallaşma emeliyle açık oyun alanlarında, parklarda, yeşil alanlarda vakit geçirmek yerine; günün uzun bir vakit dilimini kapalı alanda ve akran kümesi yoksunluğu çekerek geçirmektedir. Hatta birçok çocuğun, yaz aylarında tatil ya da serinleme emeliyle taşındığı bölgede akran kümesi ve yaşına uygun oyun alanları, toplumsal aktivite merkezleri bulunmamaktadır. Bu durum çocuğun hem bir yere ilişkin olma hissini zedelemekte, hem de onun için değerli olan toplumsal ögeleri yitirmesine sebep olmaktadır. Bu onların toplumla bağlarını zayıflatmakta ve destekleyici toplumsal ağlara erişimlerini kısıtlamaktadır. Ayrıyeten çocukların tabiatla bilhassa toprakla etkileşimlerinin sürmesini engelleyerek duyu bütünlemesini zorlaştırmaktadır. Uzun vadeli tesirleri ortasında ise çocuklarda depresyon, kendine ziyan verme, toplumsal kaçınma görülmektedir.”
İklim değişikliğine bağlı gelişen hava olaylarının çocuklar için geleceğe yönelik belirsizlik yarattığından, onların telaş ve dehşet hissetmesine sebep olduğunu vurgulayan Bağdaş, “Çoğu çocuk iklim değişikliğinin yarattığı olumsuz sonuçlarla baş etmede kendini yalnız ve çaresiz görmektedir. Bu yüzden çocuklarda eko-anksiyeteye bağlı psikosomatik belirtiler ve kendine ziyan verme yaz aylarında daha sık görülmektedir. Bilhassa yaşadığı olumsuz his ve niyetlerle baş etmeye çalışan çocukların teknoloji ve interneti yaz aylarında bilinçsiz ve çok halde kullanmasıyla birçoğu, aile içinde yeni bir çatışma alanına ve dijital dünyadaki birtakım riskli durumlara sürüklenmektedir” dedi.
Aşırı sıcakların, çocukların çatışma çözme maharetlerini olumsuz etkilediğini söz eden Bağdaş, “Yüksek ısının hudut sisteminin ve bilişsel yetilerin işleyişini bozması, üst seviye düşünme marifetleri yerine saldırganlığı arttırmaktadır. Ayrıyeten dikkat ve odaklanma zahmeti yaratarak performansa dayalı misyon ve sorumluluklarda çocukların daha çok zorlanmasına, isteksiz ve yorgun olmasına sebep olmaktadır” tabirlerini kullandı.
“Devlet kurumları harekete geçmeli”
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’de iklim değişikliğinin çocuk sıhhati üzerindeki olumsuz tesirlerin unsurlar bazında ele alındığına vurgu yapan Deniz Bağdaş, çocukların ömür şartlarının güzelleştirilmesi için şu tekliflerde bulundu:
“Yukarıda bahsedilen olumsuz ruhsal tesirler, çocukların sağlıklı yaşama, gelişme ve korunma hakkı ihlali yaşadığını ortaya koymaktadır. Ayrıyeten çocukların boş vakitlerini kıymetlendirme, oyun oynama ve yaşına uygun eğlence-kültür aktifliklerine katılma hakkı için gereğince teşvik edilmediğini, bunun için eşit ve uygun fırsatların yaratılmadığını düşündürtmektedir. Bu sebeple iklim değişikliğinin çocukların gelişimine verdiği zararın, çok geç olmadan genel merkezin idari yapıları tarafından ele alınması ehemmiyet taşımaktadır. Bu hususta mahallî idareler, sivil ağlar ve çocuk meclisleri iklim değişikliğinin tesirlerini azaltmak için güçlü katkılarda bulunabilirler. İklim değişikliğine ahenk ve azaltım stratejilerinin kurumların faaliyet raporlarına dahil edilmesi, iklim değişikliğine dirençli kent peyzajının ve hayat alanlarının planlanması öncelikli hale getirilebilir. Kamusal ve yeşil alanlarda tekrar yapılanma ve uygunlaştırma adımları atılabilir. Karar alma süreçlerinde, sorun ve tahlilin konuşulduğu çalıştaylarda çocuk iştiraki arttırılarak iklim değişikliğinden olumsuz etkilenen çocukların gereksinimleri süratle karşılanabilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
