Egeli bilim insanı Prof. Dr. İlgen Ertam Sağduyu, güneşlenmenin yararlarını ve ziyanlarını anlattı
Yaz mevsiminin en sıcak periyodunun yaşandığı bu günlerde, güneş ışınları ve akut tesirleri, ışınlardan korunma usulleri ile ilgili bilgi veren Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısmı Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlgen Ertam Sağduyu, “Güneşten korunma fizikî ve kimyasal yollarla sağlanabilir. Fizikî korunma; güneş gözlüğü, geniş şapkalar, kalın kumaşlı ve uzun kollu kıyafetler, şemsiye üzere araçlarla sağlanabilir. Güneş ışınlarının deriye daha dik ulaştığı 11.00-15.00 saatleri ortasında güneşten kaçınmak önemlidir” dedi.
Prof. Dr. İlgen Ertam Sağduyu, “Güneş, farklı dalga uzunluklarına sahip ışınlar yayar. Bu ışınlar, dalga uzunlukları ve güçlerine nazaran sıralanır. Güneş ışınlarının büyük bir kısmı atmosfer tarafından absorbe edilir. Yeryüzüne ulaşan ultraviyole ışınlarının yüzde 95’ini UVA, yüzde 5’lik kısmını ise UVB oluşturmaktadır. Dalga uzunluğu uzadıkça, derinin alt katmanlarına ulaşan güç ölçüsü artar, fakat kızarıklık yapan tesir azalır. UVA 320-400 nanometre (nm) ortası olup derin dermis katmanına kadar ulaşır. UVB’nin tersine camlardan da geçebilen, güneş ışınlarına bağlı deri yaşlanması, fototoksik ve fotoallerjik tepkilerden sorumlu olan dalga uzunluğudur. Özgür radikal oluşumu ile DNA’ya tesir ederek kanserojen tesir gösterebilir. UVB, 290-320 nm dalga uzunluğuna sahip olup bronzlaşma, güneş yanıkları ve deri kanserlerinden en sık sorumlu olan dalga uzunluğudur. Sadece yüzde 15’lik kısmı derinin dermis katmanına ulaşır. Ultraviyole C (UVC) 200-290 nm dalga uzunluğuna sahip olup, en kısa dalga uzunluğuna sahiptir. Atmosfer tarafından emilmektedir” diye konuştu.
Sun Protection Factor (SPF) ile Protection Factor of UVA (PFA) hakkında da bilgiler veren Prof. Dr. İlgen Ertam Sağduyu, “SPF, güneş kreminizin UVB ışınlarından ne kadar koruduğunu gösterir. Şahısta güneşe maruziyet sonrası kızarıklık oluşma mühletinin kaç kat uzadığını söz eder. Örneğin, güneş gözetici kullanmadan güneşe maruz kaldığında 10 dakika içinde kızarıklık oluşan bireyde SPF 15 kıymetinde eser kullanıldığında bu müddet 150 dakikaya uzamaktadır. SPF 2-12 olan eserler minimal, SPF 12-30 olan eserler orta derecede, SPF30’un üstündeki eserler yüksek müdafaa sağlar. SPF 15, UVB’yi yüzde 93 oranında bloke ederken, SPF 30 yüzde 97, SPF 50 yüzde 98 oranında bloke eder. SPF seçimi kişinin deri tipi ve mevsime nazaran yapılmalıdır. Protection Factor of UVA (PFA), Güneş kreminin UVA’ya karşı koruyuculuğunu gösterir” dedi.
“Ultraviyole ışınların DNA üzerine ziyanlı tesirleri mevcuttur”
Güneş ışınlarının olumlu ve olumsuz tesirlerinden bahseden Prof. Dr. İlgen Ertam Sağduyu, “Güneş ışınları, D vitamini sentezi için değerli olmakla birlikte yalnızca yüz ve el sırtlarının güneşe günde 10-20 dakikalık maruziyeti kâfi vitamin D üretimini sağlar. Fotoyaşlanma, derin kırışıklıklar, telenjiektaziler siyah nokta ve sivilce gibisi lezyonlarda artma ile kendini gösterebilir. Güneş maruziyeti sonrası gözlerde hasar ve bilhassa koyu derili şahıslarda, yüz bölgesinde melazma denilen koyu renkli lekeler de ortaya çıkabilir. Ultraviyole ışınların DNA üzerine ziyanlı tesirleri mevcuttur. DNA hasarı ile çeşitli mutasyonlar gelişebilir. UV maruziyeti sonrası; kansere dönüşebilen aktinik keratoz; yassı hücreli kanser, bazal hücreli kanser ve melanom üzere deri kanseri tiplerinde artış olabilir. Bilhassa çocukluk ve ergenlik periyodundaki güneş yanıkları, ileride oluşabilecek deri kanserleri açısından risk taşır. Güneş bağlı birtakım dermatolojik hastalıklar da bulunmaktadır. Güneş gören yerlerde su toplamayla birlikte kızarıklık, egzama, kaşıntılı, deriden kabarık kurdeşen lezyonları yahut telenjiektaziler izlenebilir. Bilhassa ense bölgesinde deride uzun müddetli kaşıntı sonrası bariz kalınlaşma ve deri çizgilerinde artış meydana gelebilir. Gül hastalığı ve birtakım romatolojik hastalıklarda güneş maruziyeti sonrası hastalıkta şiddetlenme meydana gelebilir. Doğum denetim hapları, izotretinoin, birtakım tansiyon ilaçları, psikiyatrik ilaçlar, kimi antibiyotikler ve kemoterapötik casuslar üzere ilaçların alınmasından sonra güneş gören alanlarda güneşe hassaslığın artmasına bağlı besbelli kızarıklık, hassasiyet meydana gelebilir” dedi.
“UVA ve UVB müdafaası olan suya sağlam kremler kullanılmalı”
Prof. Dr. İlgen Ertam Sağduyu, “Özellikle güneş ışınlarının daha dik geldiği saatlerde güneş gözetici sürmeden denize girilmesi yahut uzun müddetli yürüyüşler sonrasında açıkta kalan alanlarda kızarıklık, su toplama, yanma, batma biçiminde kendini gösteren güneş yanığı meydana gelebilir. Tedavide ıslak pansuman, kısa vadeli topikal kortikosteroidler, deri yenilenmesini hızlandırıcı topikal ilaçlar kullanılabilir. Bol su içilmeli, bol kıyafetler giyilmeli ve güneşten korunulmalıdır. Şikayetler geçmediği takdirde doktora başvurulmalıdır. Güneşten korunma fizikî ve kimyasal yollarla sağlanabilir. Fizikî korunma; güneş gözlüğü, geniş şapkalar, kalın kumaşlı ve uzun kollu kıyafetler, şemsiye üzere araçlarla sağlanabilir. Güneş ışınlarının deriye daha dik ulaştığı 11.00-15.00 saatleri ortasında güneşten kaçınmak değerlidir. Güneş koruyucular içerdikleri etken unsurlara nazaran fizikî ve/veya kimyasal korunma sağlar. Fizikî tesirli koruyucular, bariyer oluşturarak ışınları deriden yansıtarak tesir eder. Tahriş edici ve alerjik olmamaları nedeniyle daha sağlamdırlar. Kimyasal tesirli koruyucular ise UVA ya da UVB’yi absorbe ederek deriye geçişi azaltırlar. Tesirli bir güneşten korunma için; hem UVA hem UVB müdafaası olan, mümkünse suya güçlü, en az SPF 15 güneş koruyucular tercih edilmeli, güneşe çıkmadan en az yarım saat evvel güneş gören bütün bölgelere kâfi ve eşit ölçüde güneş kremi sürülmeli, bulutlu havalarda da güneş gözetici kullanılmalı, 2-4 saatte bir ve yüzme yahut çok terleme sonrası güneş esirgeyici yenilenmelidir” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
