Dünyada ve Türkiye’de kalp krizi görülme sıklığı her geçen gün artıyor. Her yaş kümesinde kalp krizi görülebildiğini söyleyen ve risk faktörleri hakkında açıklamalarda bulunan Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Olcay Özveren, çene ile göbek ortasındaki rastgele bir ağrının kalp krizi habercisi olabileceğini tabir etti. Soğuk havalar ve sabaha karşı saatlere de dikkat çeken ve ihtarlarda bulunan Prof. Dr. Özveren, özellikle risk faktörlerine sahip bireylerin kimi görüntüleme usulleriyle kalp krizi riskini evvelden belirlemenin mümkün olduğunun bu sayede mümkün krizlerin de önün geçmenin mümkün olduğunun altının çizdi.
Dünyada yaklaşık 300 milyondan fazla kalp hastası olduğunu ve 2 milyardan fazla kişinin ise kalp hastalığı riski taşıdığını tabir eden Prof. Dr. Olcay Özveren, risk faktörleri ve tedavi sistemlerine ait açıklamalarda bulundu. Türkiye’deki istatistiklerin dünyadaki bilgilerle paralellik gösterdiğini söyleyen Prof. Dr. Özveren, “Dünyada ve Türkiye’de tüm hayat kayıplarının yaklaşık yüzde 33’ünün kardiyovasküler hastalıklar kökenli olduğunu biliyoruz. Obezite, sedanter hayat stili, sigara kullanımı, ailesinde kalp hastalığı kıssası, diyabet varlığı kalp krizi risk faktörleri ortasında yer alıyor. Kalp krizinden korunmak değiştirilebilir risk faktörlerini elemine etmek gerekiyor” ikazında bulundu.
Özellikle risk faktörlerine sahip bireylerin bu mevzuda daha dikkatli olmaları gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Özveren, “Bu kümede yer alan şahıslarda birtakım görüntüleme teknikleriyle kalp krizi riskini evvelden belirlemenin mümkün olduğunun bu sayede mümkün krizlerin de önün geçmek mümkün olabiliyor” sözünü kullandı.
“TEK BAŞINA SİGARANIN BIRAKILMASI, RİSKİ YÜZDE 36’YA VARAN ORANDA AZALTIYOR”
Sigara kullanımının kalp krizi risk faktörleri ortasında büyük bir yeri olduğunu belirten Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Kardiyoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Olcay Özveren, “Tek başına sigaranın bırakılması bile kalp krizi riskini yüzde 36’ya varan oranda azaltıyor. Yüksek kolesterol seviyeleri kalp krizi ve kalp damar hastalıkları riskini artıyor. Bunun tedavi edilmesi ve kolesterol seviyelerinin düşürülmesi de tek başına kalp krizi riskini azaltan faktörlerden bir tanesi. Diyabet varsa diyabet regülasyonu çok değerli. Yüksek kan şekeri, damar duvarında aterom plağının oluşmasına neden olur. Bu da kalp krizine giden yolda en bariz durumlardan bir adedidir. Bu durumun regüle edilmesi, kalp krizi riskini azaltan faktörler ortasında yer alıyor. İdman, kalp sıhhati açısından kıymet teşkil ediyor. Günlük 10-13 bin adım ya da 5 kilometre saat süratte günlük antrenman yapılması da kalp krizi riskini azaltıyor” diye konuştu.
“10 BİN ADIM EFSANE DEĞİL”
10 bin adımın bir efsane olmadığını söyleyen Prof. Dr. Özveren, “Yeni yapılan çalışmalarda bunun bir efsane olmadığı teyit edildi. Bir bedel vermek gerekirse 5.2 kilometre saat süratle yapılan idmanlar, kalp damar hastalıkları ve kalp krizine giden yolda risk faktörlerini azaltıyor” dedi.
“KAS KÜTLESİNİ ARTIRMAYA YÖNELİK AĞIR ANTRENMANLAR KALP KRİZİ RİSKİNİ ARTIRIYOR”
Yoğun antrenmanın kalp krizine gidişatı artırdığını söz eden Prof. Dr. Olcay Özveren, “Kalp krizi dediğimiz aslında kalp damarının tıkanmasıyla ortaya çıkan bir durum. Bilhassa genç atletlerde yaşadığımız ani ölümlerle sonuçlanan durumlar, kalp damar hastalıkları dışındaki hastalık kümelerinden kaynaklanıyor. Birtakım ritim sorunları yahut kalp kasının kalınlaşmasıyla seyreden hipertrofik kardiyomiyopati dediğimiz hastalık kökenli oluyor. İstikrarlı beslenme ve sistemli idman bu manada kıymet arz ediyor. Bilhassa izotonik antrenmanları bu manada tavsiye ediyoruz. Yani kalp kasını kalınlaştırmaya yönelik değil de kas uzunluğunu artırmaya yönelik idmanların yapılması gerekiyor. Bunlar; yüzme, koşu, süratli yürüme, bisiklet sürme üzere antrenmanlar. Bu çeşit idmanların kalp krizi riskini engellediğini biliyoruz. Lakin yük kaldırmayla yapılan kas kütlesini artırmaya yönelik idmanlar, kan basıncını yükseltiyor ve kalp krizine gidişatı artırıyor. Yapılan çalışmalarda bunları gözlemliyoruz” dedi.
“HER YAŞTA GÖRÜLEBİLİR”
Kalp krizinin her yaşta görülebileceğini söyleyen Prof. Dr. Özveren, “18-75 yaş aralığında biz bunu daha çok görüyoruz. Genç popülasyonda kalp krizi olaylarını sıklıkla görmemizin nedenlerinden bir tanesi fast food kültürünün yaygınlaşması. İkincisi sigara ve tütün mamullerinin kullanımının artması. Son vakitlerde ise kovid enfeksiyonları da pıhtılaşma faktörlerini etkiledi. Bu durum da kalp krizi riskini ve kovide bağlı ölümlerdeki kalp krizi kökenli ölümlerin artmasına sebep oldu” tabirlerini kullandı.
“SESSİZ BİR BİÇİMDE KALP KRİZİ GEÇİRİLEBİLİR”
Kalp krizi belirtilerinin geniş bir spektrumdan oluştuğunu söz eden Prof. Dr. Olcay Özveren, “Bir tarafta ani mevt dediğimiz durumla karşılaşıyoruz bir tarafta ise hasta aslında sessiz bir formda kalp krizi geçirebilir. Bilhassa diyabetik hastalar ve ileri yaş kümelerinde daha sık rastlanıyor. Bu tıp hasta kümelerinde kalp damarı tıkanabiliyor ancak kişi bunu fark etmeyebiliyor. Farklı nedenlerle tabibe başvurduğunda birtakım görüntüleme yolları yahut fizik muayene ile bu durumu saptayabiliyoruz” diye konuştu.
GÖĞÜSE, SIRTA, KOLLARA, OMUZLARA VE ÇENEYE YAYILAN AĞRILARA DİKKAT
Hastalarda en sık göğüs ağrısı belirtisiyle karşılaştıklarını söyleyen Prof. Dr. Özveren, şöyle devam etti:
“Çene ile göbek ortasındaki rastgele bir yerdeki ağrı kalp krizi buluntusu olabilir. Bunu biz tanımlarken daha çok göğüs ön duvarında, sırta, kollara, omuzlara, çeneye, mide ve yemek borusu bölgesine yayılan ve yansıyan ağrılar ile saptıyoruz. En az 5 dakika kadar sürer. Çoğunlukla eforla artar, istirahatle geçer. Şayet bu türlü bir klinik bulgu varsa en yakın tabibe başvurulmasında yarar var.”
“YAPILMASI GEREKEN EN TEMEL ŞEY SAKİN KALMAK”
“Kalp krizi durumuyla karşılaştığınızda yapılması gereken en temel şey sakin kalmaktır” diyen Prof. Dr. Olcay Özveren, “Çünkü gerilim, heyecan ve kaygı durumunda kalp hızlanıyor ve iş yükü artıyor. Bu manada kişiyi sakinleştirmek ve 112’ye başvurup ambulans çağırarak krizi yönetmek gerekiyor. Öte yandan elinizin altında bir aspirin var ise 300 miligram olacak formda hastaya uygulanabilir. Hastayı yatırıp ayaklarını kaldırmak yahut öksürtme üzere hareketlerin bir karşılığı yok” biçiminde konuştu.
“KİŞİ BİR SEFER KALP KRİZİ GEÇİRDİYSE TEKRARLAMA İHTİMALİ ARTIYOR”
İlk kere kalp krizi geçiren bir kişinin, seyreden 10 yıl içinde çok yüksek risk kümesi içinde yer aldığını belirten Prof. Dr. Özveren, “Kalp krizi geçirdikten sonra tekrarlayan kalp krizi riski artıyor. İkinci yahut üçüncü kalp krizi riskiyle müsabaka ihtimali bu manada artıyor. Bir kere kalp krizi geçirdiyseniz yahut kalp damarınızın tıkalı olduğu tespit edildiyse çok yüksek riskli kümede yer alıyorsunuz. Seyreden 10 yılda tekrar kalp krizi geçirme oranı neredeyse yüzde 30’lara varan oranda artabiliyor. Yani kalp krizi geçirmiş 10 hastadan 3’ünün 10 yıl içinde tekrar kalp krizi geçirme riski artıyor. Bunu önlemek için mevcut risk faktörlerini tedavi ederek minimize ediyoruz, büsbütün ortadan kaldırmak mümkün olmayabiliyor. Risk faktörlerini modifiye edip tedavi ederseniz kalp krizi geçirme oranı hayli azalıyor” tabirlerini kullandı.
SOĞUK HAVALAR VE SABAHA KARŞI SAATLERE DİKKAT
Soğuk havalar ve sabaha karşı saatlere karşı da uyaran Prof. Dr. Özveren, “Çalışmalarda ve klinik pratiklerde kış aylarında havanın soğumasıyla bir arada bilhassa vazospazm dediğimiz damarın büzüşme oranının arttığını görüyoruz. Bu da göğüs ağrısı semptomlarının oluşmasına ve haliyle kalp krizi riskinin artmasına neden oluyor. Hepimizin bedeninin bir sirkadiyen ritmi var. Sabaha karşı bu sirkadiyen ritimde nörohormanal istikrarın değişmesinden ötürü kalp krizi riski daha da artıyor” dedi.
“STRES, EN KIYMETLİ RİSK FAKTÖRLERİNDEN BİRİ”
“Tek başına gerilim bile kalp krizine giden yolda minör risk faktörüdür” diyen Özveren, “Yoğun gerilim hem hormonal istikrarla alakalı sıkıntılar yaratabiliyor hem kalp suratının artmasına sebep olabiliyor hem de koroner damarlardaki vazomotor cevabın değişmesine sebep oluyor. Münasebetiyle gerilim, kalp krizine giden yolda en değerli risk faktörlerinden biri” diye konuştu.
“KALP KRİZİ DİĞER HAASTALIKLARA DA YOL AÇABİLİYOR”
Kalp krizinin kalple ilgili öbür hastalıklara da yol açabildiğini söyleyen Prof. Dr. Özveren, “Örneğin kalbin ön yüzüyle ilgili geçirilen kalp krizi ve kalp damar tıkanıklığı, ilerleyen devirde tedavi edilmezse kalp yetersizliğine de sebep olabilir. Kalp krizi birebir vakitte kalp kapak hastalıklarının bir kısmının da sebeplerinden bir tanesi” tabirlerini kullandı.
“KALP KRİZİ RİSKİNİ EVVELCE BELİRLEYEBİLİYORUZ”
Kalp krizi risklerini belirlemeye yönelik uygulanan teşebbüslerden de kelam eden Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özveren, şu bilgileri paylaştı:
“Teknolojinin gelişmesiyle görüntüleme tekniklerinin daha kolay ulaşılabilir ve ucuz hale gelmesiyle birlikte kalp krizi riskini evvelden belirleyebiliyoruz. Bilhassa tomografik anjiyografinin çok fazla kullanılmasıyla bir arada damar hastalığının varlığı, neredeyse yüzde 100’e varan doğruluk oranlarıyla tespit edilebiliyor. Tabi bu da bizim kalp krizi riskini belirleyip önlememizde yarar sağlıyor. Tabi görüntüleme yollarının komplikasyon ve yan tesir durumları da var. Radyasyon kullanılarak yapılan görüntüleme sistemleri olduğu için herkese yapmıyoruz. Hastaları risk faktörlerine nazaran seçiyoruz. Örneğin diyabetik atipik göğüs ağrısı olanlar, ağır sigara içenler, ailesinde hastalık geçmişi olanlar, 65 yaş altında bireyler üzere. Yaş kıymetli bir faktör. Zira 65 yaşın üzerinde bilhassa koroner damarlarda kireçlenme fazla görüyoruz. Kalp damarındaki kireçlenme, teşhis koymamızı zorlaştırıyor. Bu durumdaki bireylerde de nükleer tıp teknikleri yahut ilaçlı ekokardiyografik metotlar yahut kardiyak MR üzere prosedürler kullanılıyor. Son devirlerde dünyadaki sıhhat kılavuzlarında risk faktörleri bulunan şahıslara yapılması istikametinde gelişmeler yaşandığını da biliyoruz.”
“RİSK FAKTÖRLERİNİ BELİRLEMEDE YAPAY ZEKA GÜNDEMDE”
Risk faktörlerini belirlemede yapay zekanın da gündemde olduğunu söyleyen Prof. Dr. Olcay Özveren, “Önümüzdeki 10 yıl içinde görüntüleme formüllerinin içerisinde yapay zekayı sıklıkla kullanabiliriz. Fakat artık yapay zekayı kullanan donanımlı elektrokardiyografik sistemler var. Bunlar da kalp krizi ve kalp damar tıkanıklığı riskini belirlemede kullanılıyor. Önümüzdeki süreçte yapay zekanın bu manada kullanımıyla çok sık karşılaşacağız” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
