Türk sineması bu coğrafyadan beslenen oyuncular sayesinde öne çıkıyor
Türk sinemasının bayan oyuncuların temsil biçimlerinde değerli bir evrime tanıklık ettiğini tabir eden uzmanlar, oyuncuların rolleri ve toplumsal cinsiyet algısının da sinemanın gelişimiyle birlikte derin değişimler geçirdiğini söylüyor.
Doç. Dr. Esennur Sirer, “Türk Sineması son devirde var olan auteur (kendine ilişkin bir usulü ve anlatısı olan) direktörler ve bu coğrafyadan beslenen oyuncular sayesinde öne çıkıyor.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Kısım Lideri Doç. Dr. Esennur Sirer, Türk sinemasında bayan oyuncuların yıllar içindeki gelişim ve değişimini kıymetlendirdi.
Kültür transferinin kıymetli bir aracı; sinema…
Kültürel değişim yaşanırken ya da kültüre dair yeni bir yaklaşım benimsenirken irtibat araçlarının her vakit süreci yöneten değerli bir noktada konumlandığını kaydeden Doç. Dr. Esennur Sirer, “20. Yüzyılın başından itibaren görsel ve işitsel öykü anlatıcısı olarak hayata dâhil olan sinema, kültür transferinin kıymetli bir aracı olarak vazife almıştır. Bir bağlantı aracı olan sinema ile şekillenen toplumsal yapı ve bu yapıyı oluşturan bireyler toplumsal yapının düzenlenmesine de aracılık etmiştir. Toplumsal cinsiyet rollerinin belirlenmesi açısından sinema fonksiyonel bir kıymete sahip olmuştur.” dedi.
Cumhuriyet Devrinde Türk bayan oyuncular görülmeye başlıyor
Yıllar içerisinde bayan ve erkeğin değişen pozisyonlarının sinemaya da yansıdığını anlatan Doç. Dr. Esennur Sirer, “Ülkemizde 1923 yılına kadar çekilen sinemalarda bayan karakterleri gayrimüslim oyuncular tarafından canlandırılmıştır. Cumhuriyet Periyodunda Türk bayan oyuncular görülmeye başlasa da ön planda bir bayan karaktere rastlanmıyor. 1940 ve 50’li yıllar II. Dünya Savaşı’nın tesirleri nedeniyle dünya genelinde sinemanın az eser verdiği bir periyot olarak nitelendiriliyor” biçiminde konuştu.
1960’lı yıllar sinemasında değişen toplumsal yapı beyazperdeye yansıdı
1960’lı yıllarda endüstrileşme nedeniyle değişen toplumsal yapının sinema sinemalarına de yansıdığını kaydeden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Kentlerde oluşan ve azınlığı temsil eden güçlü burjuva sınıfı ile köyden kente göç eden ve gecekondularda yaşayan emekçi sınıfının mevzu edildiği sinemalar çekilmiştir. Bu sinemalarda bayanlar varlıklı burjuvanın hanımı ya da namuslu fabrika personeli pozisyonundadır. Sinemalarda makûs yola düşürülen bayanları da erkek kahraman kurtararak tüm övgüyü almaktadır. Böylelikle klâsik aile yapısı içerisinde bayan konutunda anne ve düzgün eş olarak yer alırken erkek ailenin koruyucusu ve çalışan birey olarak temsil edilmektedir.” dedi.
1970’li yıllardaki sinemalarda bayan yalnızca cinselliği ile ön planda
1970’li yıllarda bozulan iktisat ve televizyonun meskenlere girmesinin sonucunda sinema sinemalarına yalnızca eğitim seviyesi düşük alt gelir kümelerinin gittiğini hatırlatan Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu sinemalarda bayan yalnızca cinselliği ile ön planda. 1980’li yıllar görüntünün tesiriyle sinema üretiminin arttığı bir periyodu temsil ediyor. Bu periyotta bayan sıkıntılarının işlendiği ve kültürel yapı içerisinde farklı bayan temsillerinin yer aldığı sinemalar de yapıldı. Nostalji rüzgarlarının estiği 1990’lı yılların sinemasında hakkını arayan bayan tekrar sessizliğe bürünerek müzikçi ve model üzere karakterlerin temsilinde varlığını sürdürdü.” dedi.
Sözden çok oyunculuğun öne çıktığı filmler…
Doç. Dr. Esennur Sirer, eril anlatının hâkim olduğu sinema sinemalarının içeriklerinde bayanın varoluşunu sessizliğiyle temsil ettiğini söz ederek, şöyle devam etti:
“Bu temsiliyeti en manalı işleyen direktörlerden birisi Nuri Bilge Ceylan’dır. Sinemalarını doğal yerlerde çeken Ceylan karakterlerini de olabildiğince doğal bir anlayışla stilize etmiştir. Sinemalarındaki yıldız bayan oyuncular gündelik hayat temsilleri içerisinde sivrilmemişlerdir. Kelamdan çok oyunculuğun öne çıktığı sinemalarda yakın plan ve mimikler ile anlatı güçlendiriliyor. Bu nedenle Ceylan’ın sinemalarındaki bayan oyuncuların mimiklerinden güç alarak doğal anlatım yapabilen oyuncular olduğu görülüyor.”
Merve Dizdar’ın Cannes’da ödül alması
Günümüzde teknolojinin ulaşılabilir olmasının sinema anlatısının oluşturulmasında teknik beceriyi öne çıkan bir özellik olmaktan ayırdığını da kaydeden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Kişisel anlatım üslubunun yanı sıra auteur’lüğü temsil eden direktörün ideolojisini yansıttığı sinemanın iç manasıdır. Cannes’da düzenlenen sinema şenliğinde en uygun bayan oyuncu mükafatını alan Merve Dizdar da doğal oyunculuğu, mimikleriyle ve bakışlarıyla konuşmasıyla ön plana çıkan oyuncularımızdan. Türk Sineması son devirde var olan auteur direktörler ve bu coğrafyadan beslenen oyuncular sayesinde öne çıkıyor.” formunda kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
