İklim krizinin tesirleri ve ortaya çıkan sıhhat risklerini gün geçtikçe daha fazla yaşıyoruz. Dünyanın birçok noktasında bir afet olarak kabul edilen sıcak hava dalgaları, Türkiye’yi de tesiri altına aldı. Aşırı sıcakların da temeli olan İklim krizi ise; seller, orman yangınları, hava kirliliği, su kaynaklı hastalıklar, vektör kaynaklı hastalıklar, besin güvensizliği ve beslenme bozuklukları, ruh sıhhati meseleleri biçiminde ortaya çıkan tesirlerle de insan sıhhatini tehdit ediyor.
İklim krizine yönelik farkındalık kazandırmayı ve toplumda kolektif dönüşümü amaçlayan Yuvam Dünya Derneği tarafından, Koç Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi iş birliğiyle açılan Yuvam Dünya İklim Kliniği uzmanlarından, İklim Kliniği Bilim Kurulu Üyeleleri Prof. Dr. Levent Kurnaz ve Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver, bu sıcaklıkların bir afet olduğunu ve sıcak çarpmasından korunmanın yollarını paylaştı.
Kurnaz: Temmuz ayında insanlık tarihindeki en sıcak 17 günü yaşadık
Yuvam Dünya İklim Kliniği Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Levent Kurnaz yaptığı açıklamada, “3-19 Temmuz ortasında yaşadığımız 17 gün insanlık tarihinde yaşadığımız en sıcak 17 gün oldu. 6 Temmuz’da 17,23℃ olarak ölçülen global en yüksek ortalama sıcaklık da en azından son 125 bin yılın, muhtemelen de son 3 milyon yılın en yüksek sıcaklığı oldu. Sıcaklıkların bu derece yüksek olmasının gerisindeki sebepse artık tartışmasız olarak global ısınma. Akdeniz’in batısında, Fas-Portekiz-İspanya-İtalya bölgesindeki çok sıcak hava, bu bölgede sıcaklık rekorlarının kırılmasına neden oluyor. Kimi vakitlerde ülkemize gerçek uzanan bu sıcak hava bizim de bunalmamıza neden oluyor fakat ülkemizde yaşananlar, yeryüzünün başka noktalarında yaşananlara kıyasla şimdi çok berbat değil” diye konuştu.
Karadeniz’de mümkün sağnaklarda taşkınlara dikkat
Türkiye’de sıcak hava dalgası resmi olarak afet kabul edilmese de, İtalya’da sıcaklar yüzünden kalp ve teneffüs hastalıklarının %20 arttığını belirten Kurnaz, “Ülkemizde de misal sıkıntıların yaşanmaması için yaşlılar ve sıhhat sıkıntıları yaşayanların sıcak hava dalgaları öncesinde özel müdafaaya alınmaları gerekiyor” dedi ve ekledi; Sıcaklığın baskın olmadığı Karadeniz kıyımızda da mümkün sağanak durumlarında taşkınlara dikkat etmeliyiz.
Aşırı sıcaklar bilhassa yaşlılar ve kronik hastalıkları olanlar için çok riskli
Yuvam Dünya İklim Kliniği Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver ise dünyanın en sıcak günleri yaşadığı bu devirde sıcak hava maruziyetinin bilhassa yaşlılarda ve kronik hastalıkları olanlarda vefatla sonuçlanabildiğinin altını çizerek şöyle konuştu; “Sıcak hava dalgalarından en çok etkilenenler 65 yaş üstü bireyler, hamileler, bebekler ve çocuklar, obezite, diyabet, kronik kalp damar ve böbrek hastalıkları, ruh sıhhati sıkıntıları olan bireyler, sporcular, dış ortamda çalışan çalışanlar ve çiftçiler. Kalp hastalıkları, hipertansiyon, alerji, psikiyatrik ve nörolojik hastalıklarda kullanılan birtakım ilaçlar, alkol ve unsur kullanımı da sıcağın tesirlerini artırabiliyor.”
Prof.Dr. Mine Durusu Tanrıöver: Sıcak krampları ve ciltte döküntüler alarm bulgusu
Tanrıöver, yaşanabilecek tesirlere dair ise “Sıcak hava alakalı hastalıkları hafifçe en ağır tabloya yanlışsız, sıcak krampları, sıcak hasarı ve sıcak çarpması olarak sıralayabiliriz. Kişi baş dönmesi ve sersemlik yaşayabilir, hatta bayılabilir. Daha ileri evrede bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, besbelli güçsüzlük ve uykuya meyil gelişebilir. Bilhassa kronik hastalıkları olan daha yaşlı bireyler etkilenir. Lakin genç ve sağlıklı olmasına karşın sıcak ve nemli havada çok idman yapan şahıslar de sıcak çarpması yaşayabilir. İç beden sıcaklığının 40℃’nin üzerine çıkması ile birlikte şuur bulanıklığı ya da kaybı, nöbet üzere nörolojik bulgularla karakterizedir. Kalp ve teneffüs suratı artar, kan basıncı düşebilir. Halsizlik, güçsüzlük, uykuya meyil, idrar ölçüsünde azalma, kanamalar, çok kuru bir cilt ve nörolojik semptomlar görülebilir. Şayet kullanılan ilaçlar fizyolojik ahenk sistemlerini da engelliyorsa sıcak çarpması çok daha süratli gelişebilir. Bilhassa kronik hastalığı olan ve ileri yaşlı bireylerde bu semptomlar fark edilirse vakit kaybetmeden bir sıhhat kuruluşuna başvurmakta yarar vardır. Sıcak çarpması durumunda bedenin süratle soğutulması hayati değer taşır” dedi.
Sıcak alakalı hastalıkları önlemek için neler yapılmalı?
- Hiçbir içecek suyun yerini tutmaz. Susamayı beklemek yerine gün içerisinde nizamlı olarak su için. Her zamankinden daha çok su içmeniz gerektiğini unutmayın.
- Alkollü, çok şekerli ya da kafeinli içeceklerden kaçının.
- Küçük porsiyonlarda fakat daha sık yiyecek tüketin, yüksek proteinli yiyeceklerden kaçının.
- Dış ortamdaki işlerinizi günün daha serin saatlerinde yapın.
- Kalabalık ortamlardan kaçının.
- Evin en serin odasında oturun, dışardaysanız gölge bulmaya çalışın.
- Sık sık serin su ile duş alın.
- Eğer spor maksatlı idman yapacaksanız çoklukla günün en serin saatleri olan sabah 04:00 ila 07:00 saatlerini tercih edin.
- Bol ve açık renkli giysiler giyin. Geniş kenarlıklı şapkalar, şemsiye ve güneş gözlüğü kullanın.
- Yeni bir sıcak ortamda yaşamaya başladığınızda dışarda geçirdiğiniz vakti yavaş yavaş artırın.
- Çocukları, kronik hastalığı olan bireyleri ve yaşlıları dış ortamda uzun müddet gözetimsiz bırakmayın.
- Kullandığınız ilaçların tesirleri hakkında bilgilenmek ve gerekirse dozlarının düzenlenmesi için doktorunuza başvurun.
- Çocukları, yaşlıları ve hayvan dostlarınızı park halindeki aracınızda bırakmayın.
- Özellikle yalnız yaşayan ileri yaşlı ve kronik hastalıkları olan bireylerin sıcak havalarda inançta olduğunu sık sık denetim edin ve onları gerekli tedbirler konusunda uyarın.
- Sıcak bağlı hastalıkları hangi belirti ve bulgularla tanıyabileceğinizi, bunların kendinizde ya da etrafınızdaki şahıslarda ortaya çıkması durumunda ne yapmanız gerektiğini bilin.
Yayıncılar için Notlar:
Yuvam Dünya Derneği Kimdir?
Yuvam Dünya Derneği, iklim krizi ile uğraş etmek için önce kelam konusu krizin ne olduğunun anlaşılmasını gerektiğine inanan; bunun için her yaştan beşere uygun eğitimler veren, sanatın ve sporun gücüyle toplumun iklim krizi hakkında farkındalık geliştirmesini sağlamayı amaç edinen iş insanları, iletişimciler sanatkarlar, bilim insanları ve tabiat severlerden oluşan bir dernektir.
İklim Kliniği Nedir?
İklim Kliniği, Yuvam Dünya Derneği liderliğinde Türkiye’nin önde gelen üniversiteleri ortasında yer alan Hacettepe Üniversitesi ve Koç Üniversitesi iş birliği ile yürütülen bir iklim krizi ve sıhhat projesidir. İklim Kliniği iklim krizinin tesirlerinden insanları korumak için farkındalığı ve bilgi seviyesini artırmayı, ispata dayalı karar verme sürecine takviye sağlamayı ve sıhhat müdahalelerini hayata geçirmeyi gayeler. Ulusal sıhhat siyasetini iklim krizi ile uyumlu halde tekrar şekillenmesine takviye vererek, sıhhat sistemlerinin karbon ayak izini azaltmaya ve direncini artırmaya katkıda bulunmayı maksatlar. Eğitim, araştırma, topluluk oluşturma, farkındalık çalışmaları, savunuculuk üzere çeşitli kollardan oluşan projenin birinci aktifliği olan İklim Kliniği Sıhhat Bilimleri Konferansı, 20 Mayıs günü 1300 öğrencinin ve ilgilinin iştirakiyle 7 farklı oturumda ağırlanan 35 konuşmacı ile gerçekleşti.
Neden İklim Krizi ve Sıhhat?
İklim krizinin tesirlerinin beşerler ve tüm canlıların sıhhati üzerinde birçok olumsuz tesiri vardır. Bu tesirlerin görüldüğü alanlar ortasında çok hava olayları, hava kirliliği,
su kaynaklı hastalıklar, vektör kaynaklı hastalıklar, besin güvensizliği ve beslenme bozuklukları, ruh sıhhati meseleleri yer alır. Diğer yandan, iklim krizinin tesirleri sağlık
hizmetleri ve sıhhat sistemleri için de bir tehdit oluşturabilir.
İklim Kliniği Postası
İklim Kliniği Postası, yaz ayları boyunca her hafta yayınlanarak başlayacak bir bülten serisidir. İklim Kliniği Bilim Kurulu Üyeleri tarafından iklim krizi ve sıhhat odağında yapılacak şimdiki değerlendirmelerin medya aracılığıyla daha fazla bireye ulaşarak farkındalık oluşturulmasını emeller.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
