Türkiye’de bütçe açığı yılın ilk on ayında 1 trilyon 442 milyar liraya çıkarken, devletin faiz, gecikme zammı ve idari para cezalarından elde ettiği tahakkuk sene başındaki hedefi ikiye katladı. En çarpıcı artış ise vergi cezalarında yaşandı.
Bu yılın Ocak-Ekim döneminde bütçe açığı 1 trilyon 442 milyar liraya ulaşırken, aynı dönemde kamunun faiz, gecikme zammı ve idari para cezası kalemlerinde sene başındaki beklentisinin oldukça üzerinde bir tahakkuk oluştu.
Bütçenin en dikkat çekici tahakkuk artışlarından birisi ise vergi cezaları kaleminde gerçekleşti. Bu yıl özellikle yapay zeka destekli artan vergi denetimleri sonucunda, 139 milyar liranın öngörüldüğü ceza kaleminde şu ana kadar 655 milyar liralık ceza kesildi. Hüseyin Gökçe’nin Ekonomim’deki haberine göre Hazine ve Maliye Bakanlığı 2025 yılı Ocak-Ekim dönemi bütçe gerçekleşmeleri verilerinden yapılan hesaplamalara göre, yılın tamamı için bütçe gelir kalemi 12 trilyon 674 milyar lira olarak öngörülürken, 10 ayda tahakkuk eden gelir miktarı 13 trilyon 441 milyar liraya ulaştı. Ancak bugüne kadar bunun yüzde 73.8’ine karşılık gelen 9 trilyon 914 milyar liralık kısmı tahsil edilebildi.
13 trilyon 441 milyar liralık 10 aylık bütçe gelir performansının yaklaşık yüzde 20’sine karşılık gelen kısmı faiz, pay ve cezalar kaleminden oluştu. Bu kalemde bütçe başlangıcında 1 trilyon 248 milyar liralık gelir hedefi varken, 10 aylık dönemde bunun iki katı kadar yani 2 trilyon 414 milyar liralık tahakkuk oluştu.
GECİKME FAİZİ BEKLENTİNİN YÜZDE 2 BİN 148 FAZLASI
Yılbaşındaki hedef ile gerçekleşme arasındaki en büyük fark vergi, resim ve harçlara ilişkin gecikme faizi kaleminde gerçekleşti. Burada 7 milyar 542 milyon lira beklenirken, bunun yüzde 2 bin 148 fazlası yani 162 milyar 50 milyon liralık tahakkuk oluştu. Bunun da ancak yüzde 7.6’sına karşılık gelen 12 milyar 330 milyon liralık kısmı tahsil edilebildi.
Bütçenin para cezası kalemi de Ekim ayı sonu itibarıyla 1 trilyon 90 milyar liraya ulaştı. Sene başında belirlenen 245 milyar liranın yüzde 444 üzerinde tahakkuk gerçekleşirken, tahsilat miktarı 208 milyar liradan kaldı. Yargı para cezaları kaleminde yılbaşındaki 4 milyar 586 milyon liralık beklentinin yüzde 1748 üzerinde 80 milyar liralık ceza kesildi. Bunun sadece yüzde 4.8’ine karşılık gelen 3 milyar 877 milyon liralık kısmı tahsil edilebildi.
En çok tartışılan konulardan birisi olan trafik para cezalarında ise yılbaşında 55 milyar lira beklenirken, Ocak-Ekim döneminde kesilen cezaların tutarı 97 milyar 927 milyon lirayı buldu. Bunun da şu ana kadar 53 milyar 246 milyon liraya karşılık gelen yüzde 54.4’ü tahsil edilebildi.
ARTAN DENETİMLER VERGİ CEZALARINI 5 KATINA ÇIKARDI
Öte yandan yapay zeka destekli vergi denetimleri, vergi cezaları kalemini sene başında öngörülen miktarın yaklaşık 5 katına çıkardı.
Bütçe başlangıcında 139 milyar 719 milyon liralık ceza öngörülürken, yılın 10 ayında kesilen vergi cezası miktarı 655 milyar lirayı aştı. Böylece başlangıç beklentinin yüzde 469.3 üzerine çıkıldı. Buna karşılık tahsil edilebilen tutar ise 107 milyar lirada kaldı ve tahakkukun yüzde 16.4’ü tahsil edilebildi.
