Günümüzde çoğumuzun sıkıntı yandığı ‘unutkanlık’ özellikle ileri yaşın doğal bir sonucu olarak düşünülse de, aslında 65 yaş üzerinde en sık görülen bunama nedeni olan ‘Alzheimer hastalığının birinci ikazlarından biri de olabiliyor! Türkiye’de net datalar olmasa da 600 binin üzerinde Alzheimer hastası olduğu ve uzayan insan ömrüyle birlikte bu sayının 65 yaş üzerinde her beş yılda bir iki katına çıktığı belirtiliyor. Acıbadem Ataşehir Hastanesi Demans ve Davranış Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Sevinç Tuncer, Alzheimer hastalığında erken teşhis ve tedavinin büyük kıymet taşıdığı ihtarında bulunarak, “Erken teşhis sayesinde hastalığın ilerleme suratı makul bir mühlet yavaşlatılabiliyor, hatta kimi tablolarda durdurulması bile mümkün olabiliyor. Alzheimer en sık unutkanlık üzere yakın bellek problemleriyle başlıyor. Hastalığın özelliği, evvel yeni olaylar unutulurken eski yaşantıların ayrıntılı bir biçimde hatırlanması. Bu durum hasta yakınlarını şaşırtabiliyor ve unutkanlığın gerçek olup olmadığının sorgulanmasına neden oluyor. Yıllar içinde hastanın belleğindeki bilgiler en yine en eskiye hakikat bir bir siliniyor ve en eski anılar da kayboluyor. Münasebetiyle erken teşhis için bilhassa 65 yaş üzerindeki bireylerde oluşan ‘unutkanlık’ meselesinde vakit kaybetmeden hususun uzmanı bir nöroloji tabibine başvurmak gerekiyor” diyor. Alzheimer’ın 10 erken sinyali!Alzheimer hastalığına erken teşhis konulması tedaviden aktif sonuç alınmasında büyük kıymete sahip. Prof. Dr. Sevinç Tuncer, Alzheimer’ın erken devir belirtilerini şöyle sıralıyor:
- Unutkanlık giderek artıyorsa ve günlük hayatı artık tesirler hale geldiyse
- Konuşmada bozulma varsa
- Zaman ve yer algısında kayıp başladıysa
- İç görü ve yargılamada bozulma varsa ve hastalık inkar ediliyorsa
- İş planlama ve takipte zorluk başladıysa
- Aynı soruları tekrar tekrar sorma, eşyaları yanlış yere koyma dikkat çeker hale geldiyse
- Kişilik ve davranış değişikliği gözleniyorsa
- Yol, istikamet bulma zahmeti nedeniyle artık dışarı çıkmak sıkıntı oluyorsa
- İçe kapanma, toplumsal ortamlara girememe sorunu başladıysa
- Hobi ve uğraşlardan vazgeçme olduysa
Beyindeki değişimler 20-30 yıl evvel başlıyor
Alzheimer hastalığının nedenleriyle ilgili çok sayıda çalışma ve teori mevcut. Beyinde asetil kolin azalması bir neden olarak biliniyor. Yapılan çalışmalara nazaran; beynin kabuk kısmında hücre içi ve hücreler ortasında olağandışı protein birikimi oluyor, buna bağlı olarak hücreler ölüyor ve hücreler ortası temaslar geri dönüşümsüz kayboluyor. Bunun sonucunda beyinde hafızayla ilgili vazife yapan aracı kimyasalların (asetil kolin) seviyesi azalıyor. Alzheimer hastalığında beyindeki bu değişimler belirtiler ortaya çıkmadan 20-30 yıl evvel başlıyor. Hasebiyle hastalık bulguları ilerledikten sonra tedavilerin yararı sonlu kalıyor.
Aile hikayesi değerli bir risk faktörü
Beyindeki proteinlerin neden kimi bireylerde biriktiği tam olarak bilinmese de hastalığa yatkınlık oluşturan etkenler üzerine tıp dünyasının kapsamlı çalışmaları sürüyor. Alzheimer’de en kıymetli risk faktörünün ilerleyen yaş olduğu belirtiliyor. Bunun yanı sıra düşük eğitim seviyesi ve sedanter ömür, ağır beyin travmalarına maruz kalmak, hipertansiyon ve diyabet üzere damar yapısını bozan hastalıkların denetimsiz halde var olması, bayan cinsiyeti, tedavi edilmemiş depresyon, obezite, sigara ve alkol tüketimi, hatta hava kirliliği ve zehirli gazlar üzere pek çok etken hastalığın başlamasında tesirli oluyor. Prof. Dr. Sevinç Tuncer, aile hikayesinin Alzheimer’da kıymetli bir risk faktörü olabileceğine işaret ederek, Alzheimer hastalığının birtakım ailesel formlarında hastalığa yakalanma riskinin olağan popülasyona nazaran 3-4 kat fazla görülebileceği belirtiliyor. Üstelik ailesinde Alzheimer hastalığı olan bireylerde hastalık 65 yaş öncesinde başlayabiliyor ve bu tablo ‘erken başlangıçlı Alzheimer’ olarak nitelendiriliyor. Bu nedenle aile hikayesi olan şahıslarda genetik araştırma yapılması değer taşıyor.
Yeni tedaviler umut veriyor!
Alzheimer hastalığının tedavisinde Amerika Birleşik Devletleri’nde onay alan, şimdi Avrupa’da onay almamış birtakım yeni ilaçlar mevcut. Amiloid aşıları olarak geçen bu moleküller beyinde biriken olağandışı proteinleri temizleyerek tesirli oluyorlar. Bilim dünyası her gün bu tedavileri geliştiriyor; aktifliğini arttıran ve yan tesirlerini azaltan formlar üzerinde çalışıyor. Çalışmaları yakından takip ettiklerini belirten Prof. Dr. Sevinç Tuncer, “Yakın bir periyotta ülkemizde de hastalarımıza verebileceğimiz yeni tedaviler için umutluyuz.” diyor.
Hastalığın ilerleme suratı yavaşlatılabiliyor
Halihazırda kullanılan ilaç tedavisi ve ömür alışkanlıklarında yapılan düzenlemelerle hastalığın ilerleme suratı yavaşlatılarak hastanın işlevsel kapasitesi artırılabiliyor. Demans ve Davranış Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Sevinç Tuncer, ancak tedaviden aktif sonuç alınabilmesi için ilaç kullanımına kesinlikle erken devirde başlanması gerektiğine dikkat çekerek, “Özellikle, hastalığın bulgularını yavaşlatmakta tesirli olduğu yapılan çalışmalarla kanıtlanmış olan ilaçların tedavisine erken periyotta başlandığında, tedavinin aktifliği daha uzun vadeli oluyor. Erken teşhisin bir öteki ehemmiyeti ise bunamaya neden olan Alzheimer dışındaki tiroit hastalıkları, vitamin yetmezlikleri, depresyon ve öteki sistemik hastalıkların tedavi edilmesidir” bilgisini veriyor.
Bedensel ve zihinsel formüller önemli
Prof. Dr. Sevinç Tuncer, ilaç tedavisinin yanı sıra bilişsel stimülasyon, hastanın zihinsel kapasitesinin arttırılmasına yönelik hobiler, faaliyetler, antrenmanlar, toplumsallığın arttırılması, fizikî idman programları, beslenme alışkanlıklarında yapılan düzenlemeler (yeşil zerzevat, meyve, tahıllardan varlıklı kolesterolden fakir Akdeniz diyeti ile beslenme) üzere bedensel ve zihinsel sistemlerin de hastalığın ilerlemesini önlemede tesirli olduğunu belirtiyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
